این‌همانی خدای دین و واجب‌الوجود بالذات فلسفه

در این مقاله قصد آن داریم تا این مسئله را که خدای دین همان واجب‌الوجود بالذات فلسفه است، بررسی کنیم. شاید در گذشته این‌همانی بین خدای دین و واجب بالذات فلسفه بدیهی به نظر می‌آمد و ازاین‌رو در آثار فلسفی مسلمانان بعد از تعبیر «واجب‌الوجود» و امثال آن، تعبیر «تعالی» و امثال آن به کار می‌بردند و کسی هم این کار را مورد سوال قرار نمی‌داد؛ یعنی همه پذیرفته بودند که اصطلاح فلسفی «واجب بالذات» بیانگر همان خدای دین است و بررسی مسئله این‌همانی خدای دین و واجب‌الوجود بالذات امری زاید شمرده می‌شد؛ ولی امروزه با توجه به ترجمه آثاری از اندیشمندان غربی که بر جدایی مباحث در مورد خدای ادیان از مباحث واجب بالذات فلسفه پای می‌فشارند، این امر را نیازمند بررسی کرده است. تا این‌همانی خدا و واجب بالذات روشن نشود، نمی‌توان از دستاوردهای فلسفی در مورد واجب بالذات در جهت اثبات مسائل مربوط به خداشناسی بهره برد و مباحث مهم اعتقادی دینی بدون پشتوانه عقلی فلسفی خواهند شد. مهم‌ترین بخش این مقاله بررسی اوصاف و افعالی است که در متون دینی به خدا نسبت داده شده و شاید شاهدی بر تغایر خدا با واجب‌الوجود فلسفه تلقی شود. روش تحقیق در این مقاله روش کتابخانه‌ای است و با مراجعه به منابع معتبر فلسفی و کلامی، این مسئله مورد بررسی قرار می‌گیرد.

the identity of theistic god with deistic

in his article, the author intends to examine the issue that god of religion (theistic god) is identical with god of philosophy (deistic god, the necessary essence). perhaps, in the past, this identity between god of religion and the necessary essence of philosophy wajib al-wujud seemed self-evident, and thus, in the philosophical works of muslims, after the term wajib al-wujud and the like, they used the expression ta’ala (almighty) and the like, and no one questioned this usage. this means that everyone has accepted that the philosophical term wajib al-wujud refers to the same god of religion, and it was taken for granted that the study whether god of religion was identical with wajib al-wujud was regarded unnecessary. today, however, viewing the translation of works of western thinkers who insist to separate of discussions about god of religions from those of wajib al-wujud in philosophy, this issue demands an examination. one cannot make use of the philosophical achievements on wajib al-wujud in order to prove the theological issues, and thus important religious beliefs will be left without philosophical and rational support, unless one demonstrates the identity of god of religion with wajib al-wujud.the most important part of this article is to examine the attributes and acts that are attributed to god in religious texts; although, it may be regarded as an evidence for the difference between god and wajib al-wujud in philosophy. the method adopted in this article is library reference, and the issue is investigated by referring to reliable philosophical and theological sources.