حرکت در مجردات از منظر روایات اسلامی

با تطبیق تعریفی که فیلسوفان از «حرکت» (خروج تدریجی شیء از قوه به فعل سیلان و تدرُّج در وجود) و «مجرد» (موجودی که نه‌تنها جسم عنصری و طبیعی نیست، بدون وجودِ جسم عنصری و تعلق به آن نیز می‌تواند باقی بماند) ارائه کرده‌اند بر اموری در روایات، به اشاراتی از روایات بر مسئله امکان حرکت در مجردات می‌توان دست یافت؛ لیکن در نگاه ابتدایی، تعارضی در این‌‌باره در روایات مشاهده می‌شود؛ تعدادِ اندکی از روایات بر عدم حرکت در مجردات دلالت دارند. اما این روایات، ضعیف، مجمل، متعارض با روایات قطعی و غیردالِّ بر ثَباتِ مطلقِ مجردات‌اند. درمقابل، انبوهی از روایات یافت می‌شوند که بر امکان حرکت در مجردات دلالت دارند. روایاتی که از حرکت در تمام ممکنات یا وقت و اجل داشتن تمام مخلوقات یا مرگ تمام آنها یا ازدیاد علم ملائکه یا تقرب بیشتر یافتن ایشان و... حکایت دارند. از دلالت مجموع این روایات، اجمالاً امکان حرکت در مجردات قابل استنباط است.

motion in incorporeal beings as per islamic traditions

despite the philosophers’ definition of motion (the gradual departure of an object from potentiality to actuality and mobility or gradation in existence) and incorporeal being (an entity that is not an elemental or natural body, it can still remain there without an elemental body and material belongings), one can find some traditions suggesting the possibility of motion in incorporeal beings. there, prima facia, however, seems a contradiction in those traditions. a small number of traditions indicate the absence of motion in incorporeal beings. but those traditions are weak, ambiguous, conflicting with definite narrations that do not signify the absolute stability of incorporeal beings. in contrast, there are a lot of traditions indicating the possibility of motion in incorporeal beings; traditions that suggest motion in all contingent beings, that all creatures have time or appointed term or death, or the increase in the knowledge of the angels, or their getting closer to god, etc. from the overall implication of these narrations, the possibility of motion in incorporeal beings can be inferred.