مبانی دین‌شناختی شناخت‌درمانی و نقد آن براساس اندیشه اسلامی

شناخت‌درمانی با استفاده از مجموعه‌ای از تکنیک‌ها، برای بسیاری از مشکلات روان‌شناختی و گستره وسیعی از اختلالات روان‌شناختی به کار می‌رود. اما شناخت‌درمانی به مجموعه‌ای از تکنیک‌ها محدود نمی‌شود، بلکه نظریه‌ای مبتنی بر مبانی فلسفی سازگار با روش‌های علمی است. پیشگامان و محققان شناخت‌درمانی با صراحت از همه بنیان‌های فکری شناخت‌درمانی سخن به میان نیاورده‌اند، اما سیری در مباحث شناخت‌درمانگران گویای تاثیر مبانی دین‌شناختی است. براین‌اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی مبانی دین‌شناختی در شناخت‌درمانی و نقد این مبانی براساس اندیشه اسلامی با تاکید بر دیدگاه‌های آیت‌الله مصباح صورت گرفته است. پژوهش حاضر از نوع اسنادی تحلیلی است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که عدم قداست دین، غیرمنطقی بودن گزاره‌های دینی، قابل اثبات نبودن وجود خدا، توهم بودن خداباوری، نسبی بودن گزاره‌های دینی، پنداشتن دین و دین‌داری به‌عنوان عامل بیماری روانی، توجه به معنویتِ بدون خدا و تکثرگرایی دینی ازجمله مبانی دین‌شناختی است که پیشگامان شناخت‌درمانی بدان پرداخته‌اند. شناخت‌درمانی مبتنی بر چنین دین‌شناسی‌ای، با پاسخ‌گویی به این چرایی‌ها و چالش‌های ذهنی، نشان از درمانی دارد که در چارچوب فکری و اعتقادی، با رویکرد اسلامی نامتناسب است. ازاین‌رو مبانی چنین درمانی با مبانی اسلامی که حاصل یک پارادایم الهی است ناسازگار است و انسان را به ‌سوی حقیقت وجود خود فرانمی‌خواند.