بررسی روش فراتاریخی ایزوتسو در مطالعات تطبیقی

پروفسور توشیهیکو ایزوتسو فیلسوف، زبان‌شناس، شرق‌شناس و قرآن‌پژوه، چندین اثر تطبیقی از خود برجا گذاشته است. او از معدود متفکرانی بود که علاوه بر تطبیق فلسفه‌ها به فلسفه تطبیق و مباحث روش‌شناسی در مطالعات تطبیقی نیز نظر داشت و به‌درستی و با بینشی عمیق به این نکته توجه یافت که مهم‌ترین و اصلی‌ترین علت ناکامی تلاش‌های تطبیقی دوران اخیر فقر روش‌شناختی در انجام چنین مطالعاتی بوده است. در این مقاله برآنیم تا علاوه بر ارائه توصیفی از روش تطبیقی پیشنهادی ایشان، کاستی‌ها و نقاط قوت احتمالی آن را بیان کنیم. ایزوتسو با روش فراتاریخی تلاش کرده بر این مشکل فائق آید. دو مشکل دیگر هم بر سر راه تطبیق وجود دارد که باید قبل از مشکل پیش‌گفته مطرح گردد: یکی مشکل زبان و دیگری مشکل تکثر فلسفه‌های شرقی است که اولی با فراگفت‌وگو یا همدلی وجودی و دومی از طریق دستیابی به فرافلسفه فلسفه‌های شرقی قابل حل است. ایزوتسو در فرایند تطبیق فلسفه‌های شرقی با فلسفه‌های غربی در پاره‌ای از موارد برای کشف مفاهیم کلیدی و کانونی فلسفه‌های شرقی و نیل به یک فرافلسفه فلسفه‌های شرقی به روش سمنتیکی روی آورده است. ارتباط روش فراتاریخی با روش سمنتیکی در زمانی مبتنی بر تاریخ از جمله موضوعاتی است که باید بدان پرداخت.