اصول معنا‌شناختی تاویل در حکمت صدرایی

وجودشناسی به‌ویژه نظریه وجودشناختی زبان و معنا از نظر صدرالمتالهین بر منطق تاویل او موثر است و در مواردی مصحح آن به‌شمار می‌رود. در منظر صدرا، همه چیز و حتی زبان و حروف، دارای حقایق برتر و ملکوتی هستند و زبان، در حقیقت والای خود، امری عینی و نحوه‌ای از وجود است. این ارتباط تا آنجاست که وجودشناسی و معرفت‌شناسی به هم پیوند می‌خورند و عالم هستی نیز از منظری عین کلام تلقی می‌شود. صدرا از طرفی به زبان نگاه وجودی دارد و از طرفی عالم را متناظر با کلام و زبان می‌داند. انسان با تفسیر و بیان معنای عالم، آن را توسعه و تفصیل می‌دهد، و معانی تاویلی را کشف می‌کند. معنا در فلسفه صدرا، در عین آنکه امری مشترک است و قابلیت همگانی شدن دارد، دارای لایه‌های مختلفی است که همه به یک حقیقت متعالی می‌رسند. فهم از معنا نیز دارای مراتب است و عمیق ترین مرتبه فهم، فهم حضوری است. در معنا و فهم، مراتب مادون اشارات و معدّاتی برای مراتب مافوق که همان تاویل‌اند محسوب می‌شوند. در این مقاله اصول معناشناختی تاویل در حکمت صدرا، با روش توصیفی تحلیلی استنتاج شده و هدف آن، نشان دادن منطق تاویل‌های صدرا از بعد زبانی است.