تقدم نفس بر بدن از دیدگاه ابن‌سینا، شیخ اشراق و صدرالمتالهین

ابن‌سینا، شیخ اشراق و صدرالمتالهین در باب نفس و نحوه تحقق آن دو بیان متفاوت دارند؛ در بیان نخست نفس را حادث و حدوث آن را همراه با بدن یا به عین حدوث بدن می‌دانند؛ اما بیان دیگری نیز دارند که صراحتاً یا تلویحاً وجود نفس را قبل از بدن می‌شمارند و به گونه‌ای سخن می‌گویند که قِدم نفس از آن برداشت می‌شود. عدم نگاه جامع به مجموعه آموزه‌های آنها سبب خواهد شد که آنها را به تناقض‌گویی متهم کنیم؛ اما نگاه جامع به آموزه‌های آنها ما را به درکی عمیق‌تر از مسئله نفس و نحوه تحقق آن در عالم ماده می‌رساند. بر‌این‌اساس عوالمی عقلی، مثالی و مادی برای نفس در نظر می‌گیریم و وجود نفس قبل از بدن را ناظر به عوالم مثال و عقل، و وجود مادی نفس را مختص عالم ماده خواهیم دانست.