تبیین و بررسی یقین معرفتی در راه استقراییِ شهید سیدمحمدباقر صدر

معرفت‌شناسی صدری راه‌حل عقل‌گرایان را در بازگشت استقرا به تجربه و قیاس، و همچنین راه‌حل تجربه‌گرایان را نقد کرده است و مبنای استقرایی خود را بر اساس مکتب ذاتی معرفی می‌کند که بر پایه‌ آن از راه توالد ذاتی، معرفت بشری پس از تصدیق‌‌های احتمالی به یقین موضوعی و نه منطقی، در راه استقرا خواهد رسید. دلیل استقرایی شهید صدر بر اساس گذر از دو مرحله تفسیر می‌شود: مرحله‌ رسیدن به درجات احتمالی و تقویت آن براساس علم اجمالی تا بالاترین درجه‌ احتمال که مرحله‌ای استنباطی است و مرحله‌ رسیدن به یقین که از راه توالد ذاتی با شرایط منطق ذاتی به دست می‌آید. در مرحله‌ دوم درجه‌ تصدیق احتمالِ قوی به ‌یقین می‌رسد. این تبدیل بر اساس اصلی بدیهی صورت می‌گیرد و ملاک صدق بداهت این اصل و تمایز آن با بداهت وهمی، هماهنگی با دیگر یقین‌های موضوعی از جمله اصل علم اجمالی و اصل امتناع ترجیح بلامرجح مطرح شده است. در بخش ارزیابی معرفت‌شناسانه‌ دیدگاه شهید صدر و با پرهیز از کلی‌گویی و روانی خواندن مکتب صدری، با توجه به اشکالاتی که به مبناگروی معتدل شهید صدر در مکتب ذاتی وارد است و به‌ویژه با نظر به ملاک صدقی که آن را به انسجام‌گروی سوق داده، به نظر رسید معرفت‌شناسی صدری به‌رغم موفقیتی که در تبیین مرتبه تصدیقی احتمالی و همچنین دخیل دانستن فاعل ‌شناسا در تصدیق داشته، در واقع‌نمایی یقین موضوعی موفق نیست و اشکالاتی اساسی به آن وارد است.