تاریخ دلیل تباین

تدوین «تاریخ منطق دوره اسلامى» نیازمند بسى پژوهش هاى تاریخى درباره مسائل جزئى این منطق است. جستار کنونى بر یکى از آنها انگشت مى نهد: اثبات عکس سالب کلى از رهگذر تباین موضوع و محمول آن (دلیل تباین)، که تئوفراستوس و ائودموس آن را ابداع کردند. این ابداع در جنبش ترجمه از طریق «فى انعکاس المقدّماتِ» اسکندر افرودیسى (ترجمه ابوعثمان دمشقى) به فارابى و ابن سینا مى رسد. دلیل تباین در طول تاریخ منطق در جهان اسلام، فراز و نشیب هاى بسیارى از سر گذرانده که در این مقاله به تفصیل مورد بحث قرار خواهد گرفت.