راهبرد اصلی در حل معمای واقع گرایی اخلاقی دردیدگاه اخلاقی ابن سینا

مباحث مربوط به فلسفۀ اخلاق در آثار فیلسوفان مسلمان، از جمله ابن سینا نه بصورت مستقل بلکه به نحو پراکنده و بمناسبت سایر موضوعات و مباحث مطرح شده اند. همین پراکندگی و عدم انسجام موضوعی گاه زمینۀ سوء‌ فهم‌ها و سوء تعبیرهایی را فراهم ‌آورده و حتی موجب ادعاهایی خلاف واقع در مورد دیدگاه‌های اخلاقی این فلاسفه ‌گردیده است. از جمله وجود عباراتی در کتب مختلف ابن‌سینا و ملاصدرا که متضمن این مطلب است که قضایای اخلاقی از سنخ مشهورات می‌باشند، موجب شده بسیاری از بزرگان ادعا کنند، از نقطه نظر اخلاقیِ ابن‌سینا ، گزاره‌های اخلاقی دارای هویتی اجتماعی و اجماعی بوده و واقعیتی بیش از توافق انسانها بر آنها ندارند.. مسلماً چنین ادعایی محذوراتی چون قراردادگرایی و حتی نسبی‌گرایی اخلاقی را در پی خواهد داشت که از ساحت تفکر این دو فیلسوف بسیار دور است. در این مقاله ضمن بیان عباراتی که متضمن چنین ادعایی هستند، نویسنده می‌کوشد که ضمن رفع و دفع این سوءفهم‌ و ادعای نادرست، به راهبردی جامع در زمینۀ تفکیک ساحات مختلف اخلاقی از یکدیگر دست یابد که در موارد مشابه نیز از وقوع مغالطات و سوءتعبیرها جلوگیری نماید. و در پایان نیز با به کار بردن راهکار پیشنهادی به بازخوانی عبارات منقول ازابن سینا پرداخته و نشان می‌دهد که نمی‌توان از این عبارات برداشتی مبنی بر ناواقع‌گرایی اخلاقی و قراردادگرایی نمود.

The Main Strategy to Solve the Problem of Moral Realism in Avicenna's Ethical View

Issues related to the philosophy of ethics are discussed not independently but dispersedly and relevant to other issues in the works of most Muslim philosophers, including Avicenna. This dispersion and thematic incoherence has sometimes led to misunderstandings and misinterpretations and even to unreal claims about their views on ethics. For exle, there are some statements in Avicenna's different books to the effect that moral propositions are a type of well known propositions. These statements have made many intellectuals to claim that moral propositions have social and collective identity with no reality other than men's consensus, according to Avicenna's view on ethics. No doubt, this claim will lead to such dilemmas as ethical contractarianism (ethical conventionalism) and even to ethical relativism, of which Avicenna's philosophical though is devoid. Citing the statements which have led to such claim, the present paper seeks to deny and resolve this wrong misunderstanding and claim and propose a comprehensive strategy to differentiate different ethical domains in order that other misunderstandings and fallacies are avoided in similar cases. Finally, using the proposed strategy, it rereads the statements narrated from Avicenna and proves that these statements can never lead to a perception implying ethical unrealism and contractarianism.