خواب و رویا و تحلیل آن ازمنظر ابن سینا و ملاصدرا

خواب و رویا، معنا و جایگاه آن در فلسفه بحثی است که کمتر فیلسوف برجسته ای از آن غافل مانده و به بررسی آن از منظر اصول و مبانی فلسفی خود نپرداخته باشد. در نظر حکمای اسلامی، رویا حاصل فاصله گرفتن روح از حواس ظاهری و میل آن به قوای باطنی است، به این معنی که انسان گاهی در عالم خواب به ادراک حقایق هستی و وقایع آینده موفق می شود و از این رهگذر، به ادراک و معرفت شهودی دست می یابد؛ این احوال اگر در عالم خواب طبیعی پیش آید، در صورتی که شفاف باشد، «رویای صادقه» است و در صورتی که ضعیف و مبهم باشد، پیام آن باید با تفسیر و تجزیه و تحلیل (تعبیر)، روشن شود.از دیدگاه ابن سینا، در حالت خواب، قوه متخیله به عالم قدس متصل می شود و از طریق حس مشترک به کشف و الهام نائل می گردد. ملاصدرا نیز همین نظر را دارد ولی قائل به این است که شخص برای متّحد شدن با عقل فعال باید به مقام و مرتبه جامعیت در نشآت سه گانه عقلی، نفسی و حسی رسیده باشد. پرسش هایی چون ،ماهیت خواب چیست؟ آیا خوابها احتیاج به تعبیر دارند؟؛واگر پاسخ به آن مثبت است آیا همه خواب ها باید تعبیر شوند یا پاره ای از آنها ؟ آیا بین تعبیر و تاویل تفاوت است؟و ... سوالاتی هستند که برای هر صاحب عقل سلیمی ممکن است مطرح شوند؛اینک ما در این مقاله برآنیم تاتحلیل این مسائل را ازمنظر دوفیلسوف ابن سینا و ملاصدرا به تماشا گزاریم.

Sleep and Dream and Their Analysis from Avicenna and Mulla Sadra's View

Vahideh Haddad[1] Hamed Naji Isfahani[2] Many famous philosophers have paid attention to the concepts of sleep and dream and their status in philosophy, and have discussed about them within the framework of their own philosophical foundations and principles. According to Muslim philosophers, dream occurs when the soul separates from external senses and tends towards intrinsic forces, that is, man sometimes apprehends the realities of the existence and sees future events, thus attains an intuitive knowledge and apprehension. If these states occur in natural dream world and are clear, then they are veridical dreams. If they are unclear and obscure, then their message should be explained and analyzed (interpreted). Avicenna shares with Mulla Sadra in the belief that imaginal faculty connects to sanctified world in world of dream and attains inspiration and manifestation through common sense, but the latter believes that a person should attain the status and stage of all-comprehensiveness in three intellectual, spiritual and sensual modes of being in order to unite with active intellect. Such questions as what is the nature of dream?, are dreams needed to be interpreted, if so, should all dreams be interpreted or some of them, is there any difference between interpretation and esoteric interpretation etc. may be asked by anyone with common sense. The present paper analyzes the aforementioned issues from the view of Avicenna and Mulla Sadra.   [1] . PhD student of theology, Khorastgan Azad Islamic University [2] . Assistant professor of department of philosophy, Isfahan University