بررسی و ارزیابی دیدگاه شلایرماخر در باب ماهیت تجربه و معرفت عرفانی

شلایرماخر موسس جریانی است که تجربه عرفانی را از سنخ عواطف و احساسات می‌شمرند. وی البته این‌گونه تجارب را خالی از هر گونه حیث معرفتی نمی‌داند و با تفکیک میان دو نوع از احساسات و دو نوع از آگاهی، تجربه عرفانی را از سنخ احساساتی می‌داند که واجد نوعی آگاهی مستقیم و مباشر است که در آن، فاصله میان مدرِک و مدرَک برداشته می‌شود. وی در توضیح این احساس و آگاهی خاص، که ماهیت تجربه و معرفت عرفانی را تشکیل می‌دهند، از مفهوم «وابستگی مطلق» استفاده می‌کند. وابستگی مطلق رابطه‌ای یک‌سویه است که در آن انسان هیچ آزادی و اختیاری از خود ندارد. این احساس، مفهوم خدا و جهان و انسان را نیز رقم می‌زند. انسان و جهان به عنوان وابسته مطلق و خداوند به عنوان طرف این وابستگی (غنی مطلق). نقدهای متعددی بر این دیدگاه وارد است؛ از جمله تشکیک در امکانِ تحقق آگاهی غیرمفهومی، تشکیک در امکان تحقق آگاهی غیرالتفاتی، ابهام در وجود و چگونگی عواطف مشتمل بر شناخت و ... که در انتهای مقاله به آنها می‌پردازیم.

The Review and Evaluation of Schleiermacher's View about the Nature of Mystical Experience and Knowledge

Schleiermacher is the founder of a trend whose members regard mystical experience as a kind of feelings and affections. Of course, he believes that this kind of experience is not devoid of any epistemic aspect and, differentiating between two kinds of feelings and two kinds of awareness, holds that mystical experience is a kind of feelings which has a direct awareness in which the distance between perceiver and perceived is removed. He uses the concept of absolute dependency to explain this particular feeling and awareness which form the nature of mystical experience and knowledge. Absolute dependency is a one directional relationship in which man has no freedom and choice by himself. This feeling includes and explains the concept of God, world and man. Man and world are the absolute dependent and God as the other side of this dependency (Absolute Independent). Several criticisms have directed against this view, including doubt about (gradation in) the possibility of realization of non conceptual awareness, doubt about (gradation in) the possibility of realization of unintentional awareness, ambiguity in the existence and nature of affections containing knowledge, etc. which are discussed at the end of present paper.