نگاهی نو به ساختار اخلاق اسلامی

محققان اسلامی ‌از منظرهای مختلف به مقولۀ اخلاق نگریسته‌اند و مطالب مختلف و گاه پراکنده‌ای در این زمینه مطرح کرده‌اند. ورود و خروج محققان به این مبحث‌‌، یکسان نیست. به‌ویژه این‌که نگرش آنان از این جهت که به صِرف عقل اعتماد کرده‌اند یا نقل یا هر دو‌، متفاوت است. بسیاری اوقات چندان به دنبال تنظیم یک نظام اخلاقی یا ساختار معین نبوده‌اند و یا دست‌کم نگاه استقلالی به آن نداشته‌اند و از این‌رو‌‌، چندان تصریحی به «نظام اخلاقی» ندارند. البته‌‌، بی‌تردید اگر« نظام اخلاقی» تعریف شود و منظور از«ساختار» آن تبیین شود و با این نگاه به مجموعۀ آن چه در« اخلاق» آورده‌اند، نگریسته شود‌‌، چه‌بسا بتوان نظام اخلاقی خاص و ساختار معین از آن استخراج کرد‌ که کار چندان ساده‌ای نیز نیست. پاره‌ای از نویسندگان ومحققان معاصر به مسئلۀ «نظام اخلاقی» و «ساختار» آن توجه مستقل نموده‌اند و مسئلۀ «نظام اخلاقی» و شرایط و پیش‌فرض‌های آن را برجسته کرده‌اند که کار بسیار پسندیده‌ای است، اما آن چه در این مقاله ارائه می‌شود‌‌؛ نگاه جدیدی به ساختار اخلاق اسلامی است که سابق بر این در کتب اخلاق اسلامی پیشینه‌ای برای آن یافت نشده است.

The Structure of Islamic Ethics: A New Approach

Muslim scholars have viewed the subject of ethics from different perspectives and have addressed different and sometimes scattered propositions in this regard; They are different in how they have entered into and concluded the issue, and are particularly different in their views with regards to the sole dependence on intellect or tradition or  both. They have seldom tried to formulate a definite moral system or structure, or at least, they have not taken it into consideration independently, therefore they have not particularly specified a "moral system". No doubt, if the collection of what they have written about "ethics" is viewed with the aim of defining a "moral system" and explaining the meaning and purpose of its "structure", a particular "moral system and its structure" can be extracted, which is not very easy. Some contemporary writers and scholars have taken into consideration the issue of "the moral system and its structure" independently, and highlighted its conditions and presuppositions which is very admirable, however, the present paper provides a new view about the structure of Islamic ethics which does not hold precedence in previous books of Islamic Ethics.