بررسی شکل هندسی اجزای جسم از نگاه ذیمقراطیس و پیروانش

دربارۀ بساطت و ترکّب جسم‌‌، در فلسفه که عهده‌دار شناخت واقعیات است دو قول مطرح شده یکی قول به بساطت که جسم را تنها صورت جسمیّه می‌داند و ترکب آن از ماده و صورت و نیز ترکب از اجزاء صغار را منکر می‌شود. و دیگر قول به ترکّب که صاحبان این قول به دو دسته تقسیم می‌شوند: یکی آنان که جسم را از ماده و صورت (یعنی صورت جسمیه) مرکب می‌دانند. و دیگر کسانی که به ترکب آن از اجزاء صِغار معتقدند. گروه اخیر برای هر کدام از اجزاء سازندۀ عناصر و نیز برای هر کدام از اجزاء سازندۀ افلاک شِکلی را تعیین کرده‌اند که این مقاله دو شکل از آن‌ها را بحث کرده است. توضیح این‌که عناصر بسیط چهارتا هستند و افلاک در نظر آنان شکل مشترک دارد، پس شکل‌هایی که برای اجزاء عناصر و افلاک وجود دارند مجموعاً پنج شکل‌اند. در این مقاله به تبیین دو شکل (شکل اجزاء نار‌‌ و شکل اجزاء ارض) عنایت شده است. در بیان هر یک از این دو شکل که در تحریر اقلیدس شکل شانزدهم‌‌ و هفدهم مقاله سیزدهم واقع شده‌اند به نحوۀ ساخت شکل توجه شده و پس از ذکر مفروضات مسئله‌‌، طریقۀ ساخت بیان شده و آنگاه بر صحت طریقۀ ساخت‌‌، دلیل اقامه شده است.