خودکارآمدی در نوجوانان و پیشگویی کننده‌های فردی - اجتماعی آن

پیش زمینه و هدف: امروزه اعتقاد بر این است که افراد برای اینکه بتوانند در تغییر رفتار و ارتقای سلامت خود موفق باشند، باید خودشان را در غلبه بر موانعی که ممکن است برای تغییر رفتار وجود داشته باشد، کارآمد ببینند. با توجه به نقش موثر خودکارآمدی در ارتقای سلامت و اهمیت دوره ی نوجوانی در زندگی، این مطالعه با هدف تعیین وضعیت خودکارآمدی و عوامل موثر بر آن در نوجوانان دختر و پسر 14 تا 18 سال شهرستان سنندج انجام شده است. مواد و روش ها: این مطالعه روی 1524 نفر از نوجوانان 1418 سال (760 پسر و 764 دختر) مشغول به تحصیل در مدارس دولتی و نیمه دولتی و غیرانتفاعی شهرستان سنندج انجام گرفت. روش نمونه گیری از نوع تصادفی بود . پرسشنامه های مورد استفاده، پرسشنامه ی خودکارآمدی عمومی sherer و پرسشنامه ی مشخصات جمعیتی اجتماعی بود که پس از گرفتن رضایت کتبی از نوجوانان به روش خودتکمیلی، تکمیل شدند. نسخه ی فارسی پرسشنامه ی خودکارآمدی در ایران توسط بختیاری براتی ارائه شد که برای روایی سازه آزمون همبستگی آن را با مقیاس عزت نفس برابر 0.61 ، و ضریب آلفای کرونباخ آن را برابر 0.80 گزارش کرده است. از روش تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای تعیین پیشگویی کننده های فردی اجتماعی خودکارآمدی استفاده گردید. یافته ها: میانگین (انحراف معیار) نمره ی خودکارآمدی در نوجوانان 3.60 (0.59)، از محدوده نمره قابل کسب 51 بود. بین نمره ی خودکارآمدی با متغیرهای جنسیت، ابتلا فعلی به بیماری، مصرف دارو، مقطع تحصیلی، رشته ی تحصیلی، شغل پدر و میزان درآمد خانوار ارتباط آماری معنی داری وجود داشت و این متغیرها مسئول 3درصد از واریانس ایجاد شده در نمره خودکارآمدی نوجوانان بودند. بحث و نتیجه گیری: طبق نتایج، خودکارآمدی در نوجوانان این مطالعه متوسط روبه بالا است که با توجه به تاثیر مهم خودکارآمدی بر انجام رفتارهای ارتقا دهنده ی سلامت و کاهش انجام رفتارهای پرخطر، نیاز است راهکارهایی برای افزایش میزان خودکارآمدی نوجوانان ارائه گردد.

SELF-EFFICACY IN ADOLESCENTS AND ITS SOCIO DEMOGRAPHIC PREDICTORS

Received: 18 Jan , 2014 Accepted: 19 Mar , 2014 Abstract Background aims: It is believed that to be successful in behavior changes and health promotion, individuals need to find themselves efficient to overcome possible barriers of behavior change. Considering the important role of selfefficacy in health promotion and importance of adolescence period in the lifetime, this study aimed to determine the selfefficacy status and its effective factors in adolescents aged 14 to 18 years in Sanandaj. Materials Methods: This study was conducted on 1,500 adolescents aged 1418 years (750 boys and 750 girls) enrolled in public, semipublic and private schools in Sanandaj. The random sling method was used. We used the Sherer general selfefficacy scale and sociodemographic questionnaire. Multiple linear regression analysis was used to determine sociodemographic predictors of selfefficacy. Results: The mean (standard deviation) score of selfefficacy was 3.60 (0.59) of the possible range score of 15. There was significant correlation between selfefficacy and variables of current suffering from disease, continuous drug use, course of study, field of study, father's job and household income level. This variables accounted for 3% of the variance in adolescents' selfefficacy score. Conclusion : Based on the findings of this study, the selfefficacy score was average upward. With attention to significant impact of the selfefficacy on health promoting behaviors and reduction of risky behaviors, it is necessary to offer strategies to increase adolescent selfefficacy.