جایگاه توجه به مهدویت در محتوای کتاب‌های درسی نظام آموزش‌وپرورش عمومی ایران

مهدویت از دیرباز مورد توجه دین مبین اسلام بوده و تبیین و ترویج صحیح آن ‌یکی از اصلی‌ترین اهداف کتاب‌‌های درسی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل میزان توجه به مباحث مهدویت در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و متوسطه بود که به روش توصیفی از نوع تحلیل محتوا انجام شد. جامعه و نمونه آماری پژوهش، شامل کلیه کتاب‌های هدیه‌های آسمان در دوره ابتدایی؛ کتاب‌های پیام‌های آسمان دوره متوسطه اول و همچنین؛ کتاب دین و زندگی دوره متوسطه دوم بود که در سال 1399 توسط دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی تالیف و چاپ‌شده است. ابزار اندازه‌گیری در این پژوهش، شامل چک‌لیست تحلیل محتوا بود که توسط محقق تدوین‌شده و روایی چک‌لیست‌ها توسط دو نفر از صاحب‌نظران موضوع مورد تایید واقع شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از شاخص‌های آمار توصیفی استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه‌و تحلیل داده‌ها بیانگر این بود که محتوای مربوط به موضوع مهدویت در کتاب‌های درسی نظام آموزش‌و پرورش ایران  را می‌توان در قالب 4 بعد اصلی؛ 12 مولفه  و 57 شاخص طبقه بندی کرد. همچنین؛ نتایج نشان داد که بعد معرفی منجی موعود و یاران ایشان و بعد ویژگی‌های حکومت حضرت مهدی(عج) بیشترین توجه و بعد فلسفه وجود منجی کمترین میزان توجه را در محتوای کتاب‌های درسی دارد. ازاین‌رو؛ نظر به اینکه بعد اعتقاد به وجود منجی در سلامت روانی و اجتماعی دانش آموزان نقش موثری دارد و در تدوین محتوای کتاب‌های درسی، این بعد کم رنگ‌تر  دیده شده، پیشنهاد می‌شود که در فرایند تهیه و تدوین کتاب‌های درسی بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گیرد.

the status of attention towards mahdaviyat in the textbooks of public education system in iran

mahdism has long been considered by the religion of islam and one of the main goals of textbooks is explanation and promotion of mahdaviyat. the aim of this study was to examine the place of attention to mahdism in content of textbooks for  iranian general education system. the descriptive research method was used in doing a content analysis. the statistical population of this study was the textbooks of the 12-year education system in the academic year 2019, which were compiled and published by the textbook planning and writing office. the used instrument was a researcher-made checklist that, the validity of the checklists was confirmed by two experts in the field. descriptive statistics are used to analyze data. the results of the analyze data showed that the content related to the subject of mahdism in the textbooks of the iranian education system could be classified form of 4 dimensions and 12 components and 57 indicators. also; the results of the quantitative part of the research showed that introducing the promised savior of his followers and characteristics of the government of the prophet components have a more attention to mahdism in content of textbooks. therefore; based on the findings of this study, in order to considering that this dimension is seen less in the content of textbooks and belief in the existence of a savior has an effective role in the mental and social health of students, it is suggested that more consider the belief in the existence of a savior in the process of preparing and compiling textbooks.