تدوین مدل تربیت عقلانی فارابی با تاکید بر عقل نظری

هدف کلی از انجام این پژوهش، ارائه یک مدل، شامل اهداف، اصول و روش‌های تربیت عقلانی فارابی در حیطه عقل نظری است. در انجام این پژوهش از روش استنتاجی فرانکنا استفاده شده است. به این صورت که در مرحله اوّل با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، نظام مقوله‌بندی قیاسی، مطالب مورد بررسی قرار گرفته و با توجّه به آن‌ها در مرحله بعد گزاره‌های واقع‌نگر مشخّص شده و در آخر با استفاده از روش استنتاجی فرانکنا اهداف، اصول و روش‌های تربیت عقلانی فارابی در حیطه‌ی عقل نظری مشخّص شده است و در پایان نتیجه‌گیری شده است که هدف غایی تربیت عقلانی فارابی، نیل به الله به عنوان سبب اوّل در جهت رسیدن به سعادت است و اهداف واسطه‌ای تربیت عقلانی، در حیطه‌ی عقل نظری عبارتند از: رسیدن به رتبه‌ی وجودی عقل فعّال، ﻛﻤﺎﻝ ﻋﻘﻞ ﻧﻈﺮﻱ ﻭ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻋﻘﻞ ﻣﺴﺘﻔﺎﺩ، طی مراتب عقل و رسیدن به تجرّد محض و فعلیّت تام، دستیابی به معرفت تام از مسیر قوه متخیّله و ناطقه، پرورش مهارت‌های تعقّل، بصیرت‌افزایی و خودآگاهی. اصول تربیت عقلانی در حیطه‌ی عقل نظری عبارتند از: اصل شایستگی ذاتی، اصل تربیت‌پذیری(تعلیم)، اصل راهنمایی، اصل لزوم آموزش، اصل ترکیب نظر و عمل، اصل تعقّل و تفکّر و روش‌های تربیت عقلانی در حیطه‌ی عقل نظری عبارتند از: آموزش فلسفه، استقراء، تمثیل، قیاس، الگوسازی، آموختن علم، آفرینش هنری، آموختن حکمت، تعقّل و تفکّر و تامّل.

Developing a model of Farabi's rational education with an emphasis on intellectual reason

The general objective of this research is provide a model, including goals, principles, and rational education methods of Farabi’s rational education in Theoretical reason. We have benefitted from Frankena’s inference method in this research. In the first stage, materials were investigated by qualitative content analysis method and deductive categorization system. With regard to the results obtained from the above methods, the next stage dealt with determining realistic statements. Finally, the objectives, principles and methods of rational education were identified using Frankena’s inference method by taking into account Farabi’s view on theoretical reason. We have concluded that the ultimate goal of Farabi in rational education is to achieve Allah as the first agent of happiness. In the area of theoretical reason, the intermediary goals of rational education includes the attainment to the existential status of active intellect and the climax of theoretical reason and Mostafad reason, the completion of the stages of reason and access to pure incorporeity and total actuality, attainment to the complete knowledge through the power of the imagination and speech, development of thinking skills in the theoretical. The principles of rational education in the field of theoretical reason are as followings: intrinsic competence, education, guidance, the necessity of education, combining opinion and practice, reasoning and thinking. The methods of rational education in the domain of theoretical reason include learning philosophy, induction, allegory, analogy, modeling, science, artistic creation, wisdom, reasoning and reflection.