ولایت و ولی از نظرگاه شمس تبریزی و بررسی بازتاب آن در مثنوی مولوی

موضوع ولایت و ولی، یکی از محوری ترین موضوعات مطرح شده در عرفان اسلامی، است که غالب عرفا درباره آن، موضوعات و مباحث گوناگونی را مطرح کرده اند. بی شک یکی از بزرگ ترین عارفان مسلمان، شمس الدین محمد تبریزی، معرفت اندیش نام آور قرن هفتم هجری است که تحول بنیادینی بر تفکرات مولانا جلال الدین مولوی نهاد و نحله جدیدی از فرهنگ عرفانی را پایه گذاری کرد. شمس تبریزی در تنها اثر به جا مانده از خویش؛ یعنی مقالات، نظریه های جالبی در ابواب مختلف عرفانی از خود به یادگار گذاشته است که هر کدام از آن ها کم نظیر و گاه بی نظیر است. کتاب مقالات شمس که مجموعه ای از منقولات پراکنده شمس تبریزی است، ساختار منظمی ندارد به همین دلیل، یافتن یک موضوع خاص از میان انبوهی از سخنان پراکنده او کاری بسیار دشوار و دیرباب است که مستلزم دقت و صرف وقت فراوان است. در این پژوهش ضمن تشریح نظریات شمس تبریزی درباره ولایت و رویکردهای وی به این موضوع، آرای وی در این مورد طبقه بندی و با آرای عارفان نامدار قبل و همعصر او مقایسه شده است. علاوه بر این تلاش شده میزان بازتاب آرای شمس تبریزی در کتاب مثنوی مولوی نشان داده شود و تاثیر آن عقاید بر مثنوی مولوی بررسی شود. شمس تبریزی، نظریات بدیع و جالبی درباره ولایت عرضه کرده که نظیر آن ها در آثار سایر عرفا و حتی در نزد مولوی یافت نمی شود. مباحث مربوط به معنای ولایت، اوصاف اولیا، پنهان بودن اولیا و راه شناخت اولیا از جمله موضوعاتی است که شمس تبریزی مطرح کرده که در این مقاله، نظریات بدیع شمس درباره این موضوعات، تبین و تشریح شده و میزان بازتاب آن ها در مثنوی نشان داده شده است.

Saints and Sainthood from the View Point of Shams Tabrizi and Their Reflection in Rūmi’s Mathnawi

As a matter of fact, saint and sainthood are among the most pivotalissues in the Islamic mysticism that have been widely discussed by manymystics. Undoubtedly, one of the greatest Muslim mystics was Shamsaldin Muhammad Tabrizi who lived in the 7th century AH. Substantiallyaffecting Rūmiamp;rsquo;s attitudes, Shams founded a new school of mysticism.In his only literary work known as amp;ldquo;Articlesamp;rdquo;, he has stated unchallengedand interesting opinions about various aspects of mysticism. The bookis a disorganized collection of quotations from Shams. Due to lack oforganization, it is so hard and timetaking to find a specific subjectamong so many sporadically included in the book.In this study, Sham Tabriziamp;rsquo;s approach and opinions about sainthoodare explained, classified, and compared to the corresponding ideas ofother mystics prior and contemporary to him. Also, the rate andinfluence of his ideas as reflected in Rūmiamp;rsquo;s Mathnawi is investigated.Shams has put forth ideas of interest and novelty about sainthoodunprecedented even in Rūmiamp;rsquo;s works. This along with other issues suchas saintsamp;rsquo; characteristics, their covertness, and the way of recognizingthem is dealt with in details in this paper.