ارزش جانوران در نگاه صوفیان

طبیعت و بخش‌های مختلف زیست‌بوم به‌علت بی‌توجهی انسان، به‌سرعت در حال تخریب و نابودی هستند و پژوهش‌ها در راستای ارزش نهادن به جانوران و حفظ حقوق آنان ضروری است. اخلاق محیط زیست از شاخه‌های مهم بحث حفاظت از محیط زیست است و هدف از این تحقیق، ارائۀ رویکرد اخلاقی صوفیان در احترام و ارزش‌ نهادن به حیوانات است تا به‌عنوان الگوی اخلاقی عملی، قابل طرح و کاربرد باشد. در شرح حال صوفیان، تذکره‌های عرفانی و آثار و روایات عرفانی نوشته‌ها و حکایات بسیاری از سیرۀ قولی و فعلی آنان در شفقت، ارزش‌گذاری و علاقه‌مندی به جانوران مشاهده می‌شود، که نشان از علاقه و احترام ژرف صوفیان نسبت به جانوران است. دوستداری و ارزش نهادن به جانوران در این مقاله شامل چند عنوان اصلی می‌شود که به آن پرداخته شده است: همنشینی با جانوران اهلی و غیراهلی، پندگیری از جانوران، اجتناب از آزار جانوران و ترک گوشت‌خواری، الفت و شفقت با جانوران، موانست و خدمت جانوران به عارفان، گفتار و نصایح عارفان در تکریم جانوران، گفتار عارفان در باب رعایت حقوق جانوران، اثر ایجابی نیکی و ستم به جانوران و اثر سلبی نیکی و ستم به جانوران. روش انجام این تحقیق کتابخانه‌ای است و توصیف و تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده نشان می‌دهد که صوفیان جزء گروه خاصی از دینداران بوده‌اند که از دیرباز در رفتار اخلاقی خود، به حیوانات علاقۀ ویژه‌ای داشته‌ و به حقوق آن‌ها احترام گذاشته‌ و ارزش ذاتی برای آنان قائل بوده‌اند.