سفالینه‌ها عناصری برای اجتماعی کردن عرفان صائب تبریزی

عرفان در شعر سبک هندی نمودهای متفاوتی دارد؛ از طرفی عرفان بیدل دهلوی را داریم که عمیق و رازآمیز است و از طرفی عرفان صائب را که به درک و دریافت عامۀ مردم نزدیک شده‌ است و جنبۀ اجتماعی دارد. صائب نیز همانند دیگر شاعران این سبک از مشهودات و محسوسات پدیده‌های عالم هستی برای بیان اندیشه‌های خود سود می‌برد و از هر عنصر مضمون‌سازی که به تقویت ساختار ادبی و بلاغی شعرش کمک کند، مدد می‌جوید. سفالینه‌ها از محسوسات قابل دسترس زندگی عامۀ مردم عصر صائب است. صائب با دست‌مایه قرار دادن انواع سفالینه‌ها و به یاری مشاهدات اجتماعی و تجربیات شخصی، آموزه‌های عرفانی را به مردم عادی کوچه و بازار ارائه و از این رهگذر به اجتماعی کردن عرفان در جامعه کمک کرده‌ است. یافته‌های این تحقیق که از شیوۀ ساختارگرایی کمک گرفته است، نشان می‌دهد صائب با ایجاد ساختاری قابل معنی میان ظروف سفالی و مایعات و اصطلاحات عرفانی به اجتماعی کردن و در نتیجه فهم و درک عامه از عرفان کمک کرده‌ است.