بررسی مقایسه ای قراردادهای بین‌المللی خدماتی و مشارکت در تولید در صنعت نفت ایران و عراق از منظر کارآیی اقتصادی قراردادها

تحولات صورت گرفته در قراردادهای نفتی کشورها، حاکی از آن است که اکثر کشورها نسبت به استفاده صرف از قراردادهای خدماتی منصرف شده و به استفاده از الگوی قراردادی مشارکت در تولید و امتیاز جدید روی‌آوردند و یا اینکه با اصلاحاتی، الگوهای قراردادی خود را به انواعی از قراردادهای مشارکتی نزدیک نمودند، لیکن این مطالعه نشان می‌دهد، باوجودی که در دهه اخیر، تلاش‌های حقوقی بسیاری در ایران و عراق برای استفاده از قرارداد مشارکت در تولید انجام شده اما همچنان خلا ناشی از وجود قانونی روشن در این باره باعث ‌شده است، روند اصلاحی قراردادهای نفتی در این دو کشور، به اعمال مدل هایی از قراردادهای خدماتی بلندمدت ختم گردد، درحالی که بررسی نتایج حاصل از ارزیابی اقتصادی طرح توسعه یکی از میادین نفتی مشترک ایران و عراق در قالب قراردادهای خدماتی نفتی این دو کشور و مقایسه آن با الگوی قراردادی مشارکت در تولید، نشان می‌دهد، قرارداد مشارکت در تولید، کارآیی اقتصادی بالاتری داشته، ضمن ایجاد انگیزه‌های لازم در پیمانکار برای اجرای پروژه‌های پرریسک، در شرایط مختلف اقتصادی، همسویی بیشتری میان منافع طرفین قرارداد ایجاد می‌نماید؛ توزیع بهینه و منصفانه‌تری از ریسک بین آنها برقرار می‌سازد که عامل مهمی برای پایبندی طرفین به اجرا و اتمام قرارداد به شمار می‌آید. بنابراین با توجه به شرایط حاکم بر بازار نفت ازجمله رقابت و روند کاهشی قیمت‌های نفت، همچنان استفاده از الگوی قراردادی مشارکت در تولید، حداقل برای میادین با شرایط سخت و میادین مشترک، راه‌حلی کارگشا است ولی برای به کارگیری آن همانند سایر کشورها، اقدامات حقوقی موثرتری نظیر تصویب قانون استفاده از قرارداد مشارکت در تولید ضروری می‌باشد.

Comparative Study of International Service Contracts and Production Sharing Contracts in Iran and Iraq Oil and Gas Industry from the Perspective of Economic Efficiency of Contracts

Developments in the oil contracts of countries indicate that most countries have abandoned the use of service contracts only and resorted to the contract model of production sharing contracts and new concessions, or by modifying, have driven their contract models to a variety of partnership contracts. However, this study shows that although many legal efforts have been made in Iran and Iraq to use this contract model, but the lack of clear law in this regard has led to the reform process of oil contracts leading to the implementation of models of longterm service contracts. The results of comparing the economic evaluation of Iranian petroleum contracts with service contracts and production sharing contract in Iraq show that the production sharing contract has higher economic efficiency, while creating the necessary incentives for the contractor to implement risky projects, in various economic conditions creates greater alignment between the interests of the parties to the contract, establishes a more efficient and equitable distribution of technical and economic risks between them, which is an important factor for the commitment of the parties to the implementation and termination of the contract. Therefore, it seems that due to the prevailing conditions in the oil market, including competition and declining trends in oil prices the use of the contract model of production sharing contract, at least for fields with difficult conditions and common fields, is a solution, but to use it like other countries, more effective legal measures such as the enactment of a law is essential.