تاثیر سیاست ارز ترجیحی بر مصرف مواد غذایی در مناطق شهری ایران

به دنبال تشدید تلاطم های ارزی از اواخر سال 1396، ستاد اقتصادی دولت برای مقابله با آثار این رویداد و مدیریت بازار ارز، از ابتدای سال 1397، به اختصاص ارز ترجیحی با نرخ 4200 تومان برای هر دلار آمریکا جهت واردات کالاهای اساسی اقدام کرد. هدف اصلی اجرای این سیاست، ممانعت از سرایت التهابات ارزی به بازار کالاهای اساسی مورد نیاز مردم و منتفع کردن دهک‌های پایین جامعه عنوان شده بود. با این حال، امروزه باگذشت سه سال از اجرای این طرح، بسیاری از کارشناسان معتقدند که اجرای سیاست یارانه ارز ترجیحی، هزینه‌های زیادی را به دنبال داشته و به علت ناکامی در کنترل افزایش قیمت ها، نتوانسته است ثبات مصرف مواد غذایی هدف را بین خانوارها تضمین کند. در مقابل، موافقان اجرای این سیاست، معتقدند که تاثیر سیاست ارز ترجیحی در کنترل نوسانات و رشد قیمت محصولات در بازار نهایی و درنهایت، مصرف خانوارها، قابل ملاحظه بوده است. از این رو، همواره این پرسش در محافل علمی و سیاسی کشور مورد بحث بوده که آیا یارانه پرداختی در قالب سیاست ارز ترجیحی به مصرف‌کننده نهایی رسیده و بر سطح مصرف او اثر معنی دار داشته است؟ با این رویکرد، پژوهش پیش رو، به ارزیابی اثر سیاست ارز ترجیحی بر مصرف مواد غذایی در مناطق شهری ایران پرداخته است. جهت دستیابی به این هدف، ابتدا با به کارگیری مبانی نظری در مطالعات مختلف، مدل نظری تحقیق حاضر تبیین شد. شایان ذکر است که اطلاعات مورد نیاز برای مطالعه طی دوره زمانی 991384 جمع آوری و در قالب مدل ardlpanel تحلیل شدند. نتایج، نشان داد که اگرچه سیاست ارز ترجیحی بر مصرف خانوار، اثر مثبت و معنی‌دار داشته اما این تاثیر، قابل توجه نبوده است. ضمن آنکه بر اساس نتایج، شاخص قیمت گروه های غذایی و نوسانات نرخ ارز بر مصرف مواد غذایی در کوتاه‌مدت و بلندمدت، اثر منفی و در مقابل، افزایش درآمد خانوارهای شهری بر مصرف مواد غذایی در کوتاه‌مدت و بلندمدت، اثر مثبت و معنی‌دار دارند. درنهایت نیز نتایج حاصل از جزء ضریب تصحیح خطای پانل، نشان می دهد که به دلیل سرعت پایین تعدیل، آثار شوک های ارزی، ماندگاری بالایی در اقتصاد ایران دارند.

The Effect of Preferred Currency Subsidies Policy on Food Consumption in Urban Areas of Iran

The currency fluctuations intensified in Iran from the end of 2017. In order to manage the foreign exchange market, from the beginning of 2018, the government economic staff allocated preferential currency at the rate of 42000 Rials per US dollar to basic goods rsquo; imports. The main purpose of this policy was to prevent the spread of currency inflammation to the market of basic goods needed by the people and to benefit the lower income deciles of society. However, today, three years after the implementation of this plan, many experts believe that the implementation of the preferred currency subsidy policy has resulted in high costs and due to failure to control rising prices, has not been able to ensure the stability of target food consumption among households. On the contrary, proponents of this policy believe that the effect of the preferred currency subsidies policy on controlling the growth of product prices in the final market and ultimately household consumption has been significant. Therefore, the question arises here is that whether the subsidy paid in the form of preferred currency policy reaches the final consumer and has a significant effect on his level of consumption? With this approach, the present study evaluates the effect of preferred currency subsidies policy on food consumption in urban areas of Iran. In order to achieve this goal, first, the theoretical model of the present study is explained by applying theoretical foundations in various studies. It is worth mentioning that the information required for the study is collected during the period 20052020 and analyzed in the form of PANEL ARDL model. The results show that although the preferred currency subsidies policy has a positive and significant effect on household consumption, but this effect is not remarkable. At the same time, according to the results, the price index of food groups and exchange rate fluctuations have negative effects on food consumption in the short and long term and in contrast, increasing the income of urban households has a positive and significant effect on food consumption in the short and long term. Finally, the results of the error correction model (ECM) show that due to the low speed of adjustment, the effects of currency shocks have high durability in the Iranian economy.