بررسی بیش‌حساسیت مصرف خانوار با تاکید بر محدودیت نقدینگی در ایران

خانوارها برای بیشینه کردن مطلوبیت خود، نیازمند داشتن سطح همواری از مخارج مصرفی خود هستند. یکی از عوامل تاثیرگذار بر هموارسازی مصرف، داشتن بازار سرمایه کامل، نبود محدودیت نقدینگی و دسترسی به منابع مالی است تا افراد قادر باشند با وام‌گرفتن و وام دادن، از مصرف پرنوسان جلوگیری کنند. مقاله حاضر، به بررسی موضوع بیش‌حساسیت مصرف خانوار با تاکید بر محدودیت نقدینگی در ایران، با استفاده از داده‌های ترکیبی مربوط به دو دوره 1391-1389 و 1394-1392 می‌پردازد. نتایج تحقیق براساس داده‌های کل نمونه و داده‌های طبقه‌بندی‌شده در دو دوره، حاکی از تایید پدیده بیش‌حساسیت مصرف نسبت به درآمد جاری در اقتصاد ایران است. این یافته، فرضیه درآمد دائمی مبتنی بر انتظارات عقلایی را در ایران رد می‌کند. همچنین نامتقارن بودن اثرات نرخ‌های رشد مثبت و منفی درآمد بر مصرف، تاییدی بر وجود محدودیت نقدینگی خانوارها است. شناسایی مشخصه‌های اجتماعی اقتصادی خانوارهای با بیش حساسیت بالا، بویژه در دوره رکودی 94-1392، حاکی از آن است که خانوارهای با عدم دسترسی و یا دسترسی ناکافی به وام‌های بانکی، خانوارهای با سرپرست مسن، خانوارهای با سرپرست شاغل غیردولتی، خانوارهای کم‌درآمد و خانوارهای روستایی، بیش از سایر خانوارها، با مساله بیش حساسیت مصرف مواجه هستند.

Excess Sensitivity Analysis of Household Consumption and Liquidity Constraint: Case of Iran

Households need to have a smooth level of consumption in order to maximize their utility. Among the factors influencing consumption smoothing are: the existence of a perfect capital market, lack of liquidity constraints and access to financial resources, so that individuals are able to borrow and lend in order to prevent their income and consumption fluctuations. This paper attempts to investigate the excess sensitivity of household consumption with emphasis on liquidity constraints in Iran using panel data related to two recessionary periods of 20132015 and the prerecessionary period of 20102012. The results show that the excess sensitivity of consumption to current income is significant. This finding rejects the permanent income hypothesis based on rational expectations in Iran. The asymmetric impacts of the positive and negative growth rates of income on consumption confirm the liquidity constraints of households. Identification of the socioeconomic characteristics of households with higher sensitivity, especially during the recession of 20132014, suggests that households without access to or inadequate access to bank loans, the elderlyheaded households, families headed by nongovernmental employees, lowincome and rural households are more sensitive to income in comparison to the other households.