انباشت سرمایه های ملموس و ناملموس در ایران با تاکید بر نقش رانت منابع طبیعی

منابع طبیعی، مهم ترین بخش از ثروت ملی در کشورهای در حال توسعه غنی از منابع می باشد. بر اساس تئوری های اقتصادی، چنانچه رانت منابع طبیعی به طور پیوسته در سایر اشکال سرمایه سرمایه گذاری شود، می توان از مواهب این منابع بهره مند شد. نحوه اثرگذاری این نوع درآمدها بر رشد اقتصادی کشورها که از کانال انباشت اشکال مختلف سرمایه اتفاق می افتد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله، با توجه به اهمیت مدیریت رانت منابع طبیعی و هدایت آنها به منظور دستیابی به رشد و توسعه پایدار در کشورهای غنی از منابع، به بررسی نحوه اثرگذاری آن بر انباشت اشکال مختلف سرمایه در ایران طی دوره زمانی 2014-1970 پرداخته شده است. به این منظور و با توجه به وجود ارتباط همزمان میان سرمایه های خارجی، فیزیکی، انسانی و اجتماعی، یک سیستم معادلات همزمان از اشکال مختلف سرمایه طراحی و با روش رگرسیون های به ظاهر نامرتبط (sur) برآورد شده است. بر اساس نتایج به دست آمده، رانت منابع دارای اثرگذاری مثبت و معناداری بر انباشت سرمایه خارجی، انسانی و اجتماعی و دارای اثرگذاری منفی بر انباشت سرمایه فیزیکی طی دوره مورد مطالعه می باشد. نتایج نشان می دهند سرمایه فیزیکی در اقتصاد ایران بیش از سایر بخش ها تحت تاثیر فعالیت های مرتبط با منابع طبیعی است. اما به علت آنکه عمده سرمایه گذاری های مرتبط با سرمایه فیزیکی در ایران که توسط دولت صورت می گیرد از کارآیی لازم برخوردار نیست؛ لذا رانت منابع، نه تنها منجر به افزایش این نوع از سرمایه نشده، بلکه دارای اثر منفی بر آن طی دوره مذکور بوده است.