بررسی عملکرد گمرکی منطقه‌ ویژه شهید رجایی

برخی از مناطق آزاد و ویژه اقتصادی از مبادی جهانی مبادله کالا به شمار میروند. برای مثال، شانگ های در چین و جبلعلی در امارات متحده عربی، امروزه مبدا صادرات به بسیاری از نقاط جهان و موتور محرک اقتصاد خود به شمار میروند. کشور ایران در حال حاضر بیش از 20 منطقه ویژه و آزاد داشته و احداث موارد جدید در دستور کار دولت است. لیکن، مطالعاتی که تاکنون در خصوص عملکرد این مناطق انجام شده است، کافی به نظر نمیرسد و در این تحقیق، تلاش شده است عملکرد گمرکی منطقه ویژه شهید رجایی ارزیابی شود. عملکرد هر سیاستی، افزون بر طراحی آن، از متغیرهای اقتصاد کلان نیز اثر میپذیرد. به منظور تفکیک این دو، از روش تفاضل در تفاضل استفاده شده است. داده های مورد استفاده شامل میزان صادرات و واردات بین سال های 1375 تا 1379 برای بیش از 40 گمرک کشور است. نتایج نشان می دهد احداث مناطق ویژه شهید رجایی منجر به افزایش مبادلات شده و افزایش واردات حدود شش برابر صادرات است. لذا در مجموع می توان ادعا نمود که اثر خالص بر تراز تجاری این بندر منفی بوده است. نتایج نسبت به آزمون های متعددی مستحکم است. نتایج مطالعه حاضر منجر به این سوال می شود که چرا این منطقه ویژه نتوانسته است همگام با خلق و جذب واردات کشور، نقش مشابهی در صادرات ایفا نماید؟ پاسخ به چنین ابهامی، که نیازمند داده های دقیق تری از مناطق ویژه است، از ملزومات استمرار سیاست احداث مناطق ویژه کشور است.