تاثیر شاخص‌های فضای کسب و کار بر جذب مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم (با رویکرد پانل مولفه‌ای pls-panel)

در ایـران کمبـود مالیات ها و پایین بودن سهم آنها در بودجۀ کشور از مهم ترین مشکلاتی است که دولت با آن روبه رو است. همچنین، با توجه به شواهد موجود، حجم این پدیده در کشور رو به گسترش است. بنابراین، ضروری است که شاخص فضای کسب و کار به عنوان یکی از مهم ترین عوامل بر جذب مالیاتی به صورت دقیق تری مورد بررسی قرار گیرد. بر این اساس با استفاده از روش pls، و پانل دیتا در فضای نرم افزارهای xlstat و eviews از میان 30 شاخص موثر بر فضای کسب و کار مهم ترین شاخص های موثر بر جذب مالیات های مستقیم و غیرمستقیم در 31 استان کشور تحت بررسی قرار گرفته است. براساس روش pls از میان 30 شاخص تحت بررسی، 5 شاخص تعدد پرداخت مالیات ها (در سال)، هزینه مبادله دارایی(درصدی از ارزش ملک)، نرخ کلی مالیات و عوارض (درصدی از سود) و هزینه واردات (دلار) بالاترین سهم را بر جذب مالیات های مستقیم و غیرمستقیم دارند. بر این اساس، می توان بیان داشت که 3 مولفه نظام پرداخت مالیات، قوانین اجرای قراردادها و تجارت برون مرزی بالاترین تاثیر را بر جذب مالیات ها در استان های کشور دارند. در ادامه در دو پانل جداگانه تاثیر شاخص های منتخب بر نرخ رشد جذب مالیات های مستقیم و غیرمستقیم در استان های مختلف کشور مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از روش پانل دیتا در حالت مالیات های غیرمستقیم (مالیات بر ارزش افزوده) بیانگر این واقعیت است که به ترتیب متغیرهای نرخ کلی مالیات و عوارض (74 صدم)، هزینه واردات (22 صدم)، هزینه مبادله هر دارایی (5/0 صدم)؛ تعدد پرداخت مالیات (5 صدم) و زمان پرداخت مالیات (5/0 صدم) بیشترین تاثیر را بر جذب مالیات های غیرمستقیم دارند. همچنین در حالت مالیات های مستقیم به ترتیب نرخ کلی مالیات و عوارض (30 صدم)، هزینه هر مبادله هر دارایی (11 صدم)؛ تعددپرداخت مالیات (5/1 صدم) و هزینه واردات (1 صدم) بیشترین تاثیر را بر جذب مالیات های مستقیم دارند. بر این اساس متغیر به ترتیب نرخ کلی مالیات و عوارض مهم ترین عامل موثر بر جذب مالیات های مستقیم و غیرمستقیم در استان های کشور می باشد

Impact of business climate indices on attracting direct and indirect taxes (Using PLS-Panel approach)

One of the most important problems facing the government in Iran is insufficient government tax income and low share of this income in the government budget. Furthermore, according to the available evidence, this phenomenon is growing; so investigating effects of business climate indicators as one of the most important factors in the tax system is essential. Accordingly, with using PLS, and panel data in XLSTAT and Eviews software, the most important influential factors on direct and indirect taxes among the 30 business climate indicators are reviewed. Based on PLS method, between 30 reviewed indicators, five indexes of the multiplicity of taxes, assets transaction cost, the overall rate of taxes, import duties and charges have the highest contribution in the collection of direct and indirect taxes. Then, in separated panels, effects of selected indicators on the collection of direct and indirect taxes are estimated in the different provinces. Results of the panel data estimation on indirect taxes reflect the fact that, the variables of overall rate of taxes (74 hundredths), the cost of imports (22 hundredths), transaction costs of assets (0.5 hundredths); multiplicity of taxes (5 hundredths) and time to pay taxes (0.5 hundredths) have larger impacts on the collection of indirect taxes. In the case of direct taxes, the overall rate of taxes and duties (30 hundredths), cost per transaction per asset (11 hundredths); the multiplicity of taxes (1.5 hundredths) and the cost of imports (one hundredth) have greater impacts. According to these results, the overall tax rate and duties are the most important factor influencing on the collection of direct and indirect taxes. Price variables, in other words, affect the collection of direct and indirect taxes in the country more than actual variables, which is because of low size of supply of services and products and a high share of the nonofficial economy of the national economy.