نقدی بر پژوهش‌های اقتصادی در ایران: رهیافت نظریه سه جهان پوپر

هدف این مقاله ارزیابی نقادانه محتوای مقالات اقتصادی در ایران است. برای دستیابی به این هدف، 1285 مقاله علمی- پژوهشی گردآوری و بر مبنای طبقه‌بندی مجله ادبیات اقتصادی ساماندهی شده‌اند. تحلیل‌های آماری نشان می‌دهد 96 درصد مقالات، با عنوان کاربردی و 99 درصد با روش علیو با بهره‌گیری از مدل‌های اقتصادسنجی در محورهای اقتصاد کلان و پولی، اقتصاد بین الملل، اقتصاد مالی و اقتصاد کشاورزی و محیط زیست نوشته شده‌اند. برای نقد مقالات از نظریه سه جهان و تفکر نقادی پوپر بهره‌برداری شد. یافته‌ها نشان می‌دهد گستره تحقیقات اقتصادی در ایران محدود است. به نظر می‌رسد جهان 2 و جهان 3 محققان (به تعبیر پوپر) از غنای لازم برخوردار نبوده و به همین علت اثرگذاری دانش‌آموختگان اقتصادی در جهان 1 نیز اندک است. از اهم دلایل کاستی پژوهش‌ها می‌توان به مسیله محور نبودن، صورت‌بندی افراطی ریاضی، نا آشنایی با سایر علوم اجتماعی و نبود تفکر نقادانه اشاره کرد. برای سودمندی بیشتر دانش اقتصاد آشتی دادن «حقایق آشکار شده» و «نظریات ناسازگار» ضروری است. طرح دیدگاه‌های متنوع معرفتی، ترویج تفکر نقادانه، آشنایی با معرفت‌های نوع دوم و رشته‌های علوم اجتماعی از عوامل گسترش علوم اقتصادی است که این علم را در حل مسایل جامعه تواناتر می کند.