اقتصاد رفتاری صرفه‌جویی در مصرف برق خانوار شهری: یک مطالعه موردی برای استان مازندران

با پیشرفت تکنولوژی و توسعه یافتگی و امکان جانشینی بیشتر انرژی، وابستگی به برق بطور روزافزون افزایش پیدا کرده است. از آنجا که بخش خانگی یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان برق محسوب می‌شود، درک رفتار این دسته از مصرف‌کنندگان برای مدیریت مصرف برق و کاهش آلایندگی‌های ناشی از تولید برق ضروری است. هدف اصلی مطالعه حاضر، ارزیابی رفتاری مصرف برق خانگی در کنار عوامل اقتصادی تعیین کننده آن بر اساس مدل تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده (tpb)  می‌باشد. در این راستا، برای ارزیابی قصد ساکنان بخش خانگی در صرفه‌جویی برق و توضیح رفتارهای صرفه‌جویی برق، ارتباط عوامل قیمتی و جامعه شناختی با قصد صرفه‌جویی بررسی شده است. برای آزمون فرضیه تحقیق مبنی بر اثر معنادار و مسلط عوامل رفتاری بر مصرف برق خانگی، از معادلات ساختاری استفاده شده است. داده‌های تحقیق از طریق یک مطالعه میدانی شامل 405 آزمودنی(بر اساس آماره کوکران اورکات) از مشترکان بخش خانگی استان مازندران جمع‌آوری‌شده است. بر اساس نتایج تحقیق حاضر، ضرایب مسیر برای نگرش 0.442، کنترل رفتار درک شده 0.323، هنجار ذهنی 0.128 به‌دست آمده است. این در حالی است که ضریب مسیر قیمت برق معادل 0.121 (پایین تر از هنجار ذهنی) برآورد شده است که نشانگر اهمیت معنادار ولی کمتر از عوامل رفتاری می‌باشد. همچنین بر اساس یافته‌های این مطالعه، ضریب مسیر برای قصد صرفه‌جویی برق معادل 0.617 به‌دست آمده است که دوباره نشان دهنده اهمیت قابل توجه عوامل رفتاری در مصرف برق می‌باشد. بر اساس نتایج این تحقیق، توصیه می‌شود سیاست‌گذار برای کنترل مصرف برق، در کنار عوامل قیمتی، به عوامل رفتاری نیز توجه ویژه داشته باشد. به عنوان نمونه در چارچوب رویکرد تلنگر، طراحی قبوض بر اساس الگوهای رفتاری و ارسال گزارش‌های ماهانه و فصلی در جهت مقایسه میزان مصرف ساکنان با همسایگان می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر کاهش مصرف برق داشته باشد. این موضوع نه تنها به حفاظت از منابع و محیط زیست کمک می‌کند بلکه اثرات منفی توزیع درآمدی ناشی از افزایش قیمت برق را نیز کاهش دهد.

behavioral economics of urban household electricity saving: a case study for mazandaran province

as technological advancements drive economic development and energy diversification, reliance on electricity has steadily increased. with the residential sector being a major electricity consumer, understanding the behavioral patterns of this group is crucial for managing electricity consumption and mitigating pollution associated with power generation. the main purpose of this study is to evaluate household electricity consumption behavior alongside its determining economic factors based on theory of planned behavior (tpb).in this framework, the relationship between electricity pricing and socio-demographic factors with saving intention is examined to assess the intention of households to conserve electricity and explain their saving behaviors. to test the research hypothesis regarding the significant and dominant effect of behavioral factors on household electricity consumption, structural equations are employed. research data is gathered through a field study involving 405 subjects (based on cochran-orcutt statistics) from residential electricity customers in mazandaran province of iran. according to the results, the path coefficients for attitude, perceived behavioral control, and subjective norm were estimated to be 0.442, 0.323, and 0.128, respectively. notably, the path coefficient for electricity price was estimated to be 0.121 (lower than subjective norm), indicating a significant but less influential role compared to behavioral factors. additionally, the path coefficient for electricity saving intention was estimated to be 0.617, again highlighting the substantial importance of behavioral factors in electricity consumption. based on the findings of this research, it is recommended that policymakers consider behavioral factors alongside pricing measures to control electricity consumption. for instance, in the framework of nudge approach, designing bills based on behavioral patterns and sending monthly and quarterly reports to compare the consumption of residents with their neighbors can have a significant effect on reducing electricity consumption. this approach not only contributes to resource and environmental conservation but also mitigates the adverse income distribution effects stemming from electricity price hikes.