مدل‌سازی عوامل اقتصادی موثر بر ارزش قاچاق کالا: رهیافت روند ضمنی و سری‌های زمانی ساختاری

محاسبه ارزش قاچاق کالا و برآورد صحیح عوامل اقتصادی موثر بر آن، به‌منظور اتخاذ سیاست‌های مربوط به مبارزه با قاچاق کالا دارای اهمیت است. در پژوهش حاضر به محاسبه ارزش قاچاق کالا با استفاده از روش تجارت بین کشوری پرداخته ‌شد. همچنین با وارد کردن جز غیرقابل مشاهده روند و ایجاد یک مدل فضا- حالت، با استفاده از روش سری‌های زمانی ساختاری و به کارگیری الگوریتم فیلتر کالمن، به برآورد ضرایب و محاسبه کشش‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت عوامل موثر بر قاچاق کالا پرداخته شد. داده‌های مورد استفاده در این پژوهش به صورت سری زمانی طی دوره زمانی 1400-1352 است. ابتدا با استفاده از متغیرهای واردات ایران و صادرات سایر کشورها به ایران، ارزش قاچاق کالا محاسبه شد. از متغیرهای نرخ بیکاری، نرخ تورم، بار مالیاتی و تفاوت نرخ ارز رسمی و آزاد برای شناسایی عوامل موثر بر قاچاق کالا استفاده شد. نتایج حاکی از آن است که روند ضمنی برآورد شده غیر هموار و ماهیت آن از نوع مدل سطح نسبی است. با توجه به مدل برآورد شده، در کوتاه مدت و بلندمدت نرخ بیکاری به ترتیب با 0.099 و 0.155 بیشترین اثر و نرخ تورم به ترتیب با 0.0062 و 0.0096 کمترین اثر را بر افزایش ارزش قاچاق طی دوره مورد مطالعه دارد. براساس نتایج این پژوهش سیاست کلی برای مبارزه اقتصادی با قاچاق کالا و همچنین حمایت از تولید ملی، کاهش نرخ بیکاری است. همچنین از دیگر سیاست‌های مبارزه با قاچاق کالا، به کاهش بار مالیاتی، کنترل نرخ تورم و کاهش تفاوت نرخ ارز رسمی و آزاد می‌توان اشاره کرد.

modeling economic factors affecting the value of smuggling: underlying trend and structural time series approach

calculating the value of goods smuggling and correctly estimating the economic factors affecting it are important in order to adopt policies related to the fight against goods smuggling. in the present study, the value of goods smuggling was calculated using the international trade method. also, by introducing the unobservable component of the trend and creating a state-space model, using the method of structural time series and applying the kalman filter algorithm, the coefficients were estimated and the short-term and long-term elasticities of the factors affecting goods smuggling were calculated. the data used in this research is a time series during the period of 1971-2021. first, by using the variables of iran’s import and export of other countries to iran, the value of goods smuggling was calculated. the variables of unemployment rate, inflation rate, tax burden and the difference between official and free exchange rates were used to identify the factors affecting the smuggling of goods. the results indicate that the estimated underlying trend is not smooth and its nature is of the type of relative level model. according to the estimated model, in the short and long term, the unemployment rate has the greatest effect with 0.099 and 0.155, respectively, and the inflation rate has the least effect with 0.0062 and 0.0096, respectively, on the increase in the value of smuggling during the studied period. has it. based on the results of this research, the general policy for the economic fight against goods smuggling and also to support the national production is to reduce the unemployment rate. also, among other policies to combat goods smuggling, we can mention reducing the tax burden, controlling the inflation rate, and reducing the difference between the official and free exchange rates.