تقاضای نقدینگی بنگاه‌های ناهمگن در اقتصاد ایران: رویکرد پایه های خرد

محدودیت نقدینگی بنگاه های اقتصادی یکی از دلایل اصلی بروز رکود اقتصادی است. زمانی که برای بنگاه ها تامین مالی خارجی پرهزینه باشد، تقاضای پول به عنوان یک موجودی ذخیره ساز عمل می کند و در واقع بنگاه‌ها با نگهداری وجه نقد اثر نامطلوب محدودیت مالی را کاهش می دهند. در مطالعه حاضر پس از استخراج تابع تقاضای نقدینگی بنگاه براساس پایه‌های خرد و ساخت شاخص محدودیت نقدینگی بنگاه، الگوی تجربی پژوهش شامل دو معادله همزمان با روش حداقل مربعات دومرحله‌ای با استفاده از داده‌های فصلی 334 بنگاه فعال در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره 1385-1 تا 1400-4 مورد برآورد قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که تقاضای نقدینگی بنگاه با شاخص محدودیت نقدینگی رابطه مثبت دارد. به طوری که یک درصد افزایش در شاخص محدودیت نقدینگی حدود 3.4 درصد تقاضای نقدینگی بنگاه‌های محدود را افزایش می دهد در حالی که ضریب مشابه برای بنگاه‌های غیرمحدود حدود 1.5 درصد است. از جمله متغیرهای تاثیرگذار بر تقاضای نقدینگی بنگاه ها تورم مورد انتظار است. افزایش یک واحد درصد در تورم مورد انتظار منجر به افزایش تقاضای نقدینگی بنگاه های محدود و غیرمحدود به ترتیب معادل 1.3 درصد و  0.6 درصد می شود. از سوی دیگر اگرچه تاثیر هزینه های عوامل تولید، چون هزینه دستمزد، هزینه بکارگیری سرمایه و قیمت نسبی کالاهای وارداتی (شامل تغییرات قیمت های جهانی و نرخ ارز) بر شاخص محدودیت نقدینگی بنگاه ها مثبت و معنادار است ولی تاثیر آنها بر بنگاه های محدود شدیدتر است. در شرایط سیاست های اعتباری انقباضی نیز محدودیت نقدینگی بنگاه های محدود بیشتر افزایش می یابد. بنابراین برای جلوگیری از تشدید بی ثباتی در ادوار اعتباری، سیاست‌گذار باید بیشتر روی بنگاه های محدود متمرکز شده و در اثربخشی سیاست های پولی، عکس العمل بنگاه های ناهمگن را در تقاضای پول مورد توجه قرار دهد. 

liquidity demand of heterogeneous firms in the economy of iran: microfoundation approach

one of the main reasons in economic recession is the liquidity constraints of economic firms. when external finance becomes expensive for firms, money demand will act as a buffer stock. actually, firms reduce unfavorable effect of liquidity constraints by holding money. in this study, after extracting firms liquidity demand function based on micro foundations and creating an index for firms liquidity constraints, using seasonal data of 334 active corporates in the tehran stock exchange during the period of 2006-1 to 2021-4, the experimental model of the research, including two simultaneous equations, is estimated by the two-stage least squares method. estimation result indicates the positive relationship between firm’s liquidity demand and the liquidity constraint index. so that one percent increase in the liquidity constraint index increases the liquidity demand of constrained firms by 3.4 percent, while the same coefficient for unconstrained firms is 1.5 percent. as expected inflation is one of the main variables in the firms’ liquidity demand, one percent increase in the expected inflation increases the liquidity demand of both constrained and unconstrained firms respectively by 1.3 and 0.6 percent. although the effect of the costs of production factors, such as wages, the cost of capital and the relative price of imported goods -including changes in world prices and exchange rates- on the index of liquidity constraints is positive and significant, but their impact on the constrained firms are more severe. in credit crunching condition, the liquidity constraints of constrained firms increase more. therefore, to prevent instability in credit cycles, the policy maker should focus more on constrained firms and pay attention to the money demand of heterogeneous firms in effectiveness of monetary policies.