سنجش ناترازی نرخ حقیقی ارز و عوامل موثر بر آن در مجموعه کشورهای عضو اوپک (با تاکید بر شاخص‌های باز بودن حساب سرمایه و انعطاف‌پذیری نرخ ارز)

تغییرات نرخ حقیقی ارز بر وضعیت تراز پرداخت‌ها و قدرت رقابت بین‌المللی یک کشور تاثیرگذار است و انحراف آن از سطح تعادلی بلندمدت، معمولاً عدم تعادل‌هایی در اقتصاد کلان ایجاد می‌کند. این امر در کشورهای دارای منابع نفتی با توجه به ساختار تجارت خارجی آن‌ها نیز دارای اهمیت است. بر این اساس، با توجه به معدود مطالعاتی پیرامون موضوع مورداشاره در مجموعه منتخبی از کشورها با ویژگی‌های خاص مشترک، هدف از این تحقیق بررسی عوامل موثر بر ناترازی نرخ حقیقی ارز در مجموعه کشورهای عضو اوپک در دوره زمانی 2000-2020 می‌باشد. در این راستا ضمن محاسبه نرخ حقیقی ارز، مقادیر تعادلی و درنهایت ناترازی آن در مجموعه منتخب تحقیق با رویکردهای سازگار با مبانی نظری، به بررسی عوامل موثر بر ناترازی نرخ حقیقی ارز ازجمله باز بودن حساب سرمایه و انعطاف‌پذیری نرخ ارز با روش گشتاورهای تعمیم‌یافته (gmm) پرداخته‌شده است. نتایج علاوه بر نشان دادن وضعیت ناترازی نرخ حقیقی ارز در هر یک از کشورهای موردبررسی، نشان می‌دهد استراتژی حساب سرمایه و انعطاف‌پذیری نرخ ارز تاثیر معناداری بر ناترازی نرخ حقیقی ارز دارد. با توجه به نتایج تحقیق، اتخاذ یک نظام ارزی شناور مدیریت‌شده، جلوگیری از افزایش حجم پول و نقدینگی و برنامه‌ریزی برای کاهش تبدیل دلارهای حاصل از منابع طبیعی به پول ملی، کنترل تورم و درنتیجه حفظ قدرت رقابت‌پذیری کشورهای صادرکننده نفت در مقایسه با سایر کشورها به‌عنوان راهکارهای سیاستی مطرح‌شده است.

measuring the real exchange rate misalignment and the factors affecting it in the opec member countries (emphasizing on the capital account openness and exchange rate flexibility)

changes in the real exchange rate affect a country’s balance of payments and international competitiveness, and its misalignment from the long-run equilibrium level usually creates imbalances in the macro economy. this is also important in countries with oil resources due to their foreign trade structure. accordingly, due to the existence of few internal studies on the subject in selected countries with specific common features, the purpose of this study is to investigate the factors affecting the real exchange rate misalignment in the opec member countries in the period 2000-2020. in this regard, with calculating the real exchange rate, equilibrium values and ultimately its misalignment in the selected research sample with approaches more consistent with theoretical foundations, the factors affecting the real exchange rate misalignment such as capital account openness and exchange rate flexibility has been examined by generalized method of moment (gmm) technique. the results, in addition to showing the real exchange rate misalignment in each of the countries, show that the capital account strategy and exchange rate flexibility have a significant effect on the real exchange rate imbalance. finally, some suggestions based on the research results are presented. according to the research results, adopting a managed floating exchange rate system, preventing the increase of money and liquidity and planning to reduce the conversion of dollars from natural resources into national currency, controlling inflation and thus maintaining the competitiveness of oil exporting countries in comparison it has been proposed with other countries as policy solutions.