نگرش پویایی سیستم به اثر خلق پول بانکی بر تورم در اقتصاد ایران

نوع عملکرد فعالیت نهاد بانک در جذب سپرده، اعطاء وام و خلق پول درونی می‌تواند اقتصاد را با چالش های بالقوه‌ای مواجه سازد. عدم تخصیص بهینه منابع در نظام بانکی و دامن زدن به تورم توام با رکود، عدم تعادل‌های پولی و تسری آن به بخش حقیقی اقتصاد و اشکالات مترتب بر تفاوت‌های سررسیدی، عدم هدایت اعتبارات بانکی به سمت بخش‌های تولیدی ازجمله مواردی است که می توان در اقتصاد بانک محور ایران مشاهده نمود. این مقاله درجستجوی تاثیرات پویای سیستمی خلق پول درونی بر پدیده تورم در اقتصاد ایران است. در فاصله سال های 1352 الی 1393 نقدینگی در اقتصاد ایران 15100 برابر شده است، اما تولید ناخالص داخلی تنها 2 برابر شده است. در این رابطه چند سوال و مسئله حائز اهمیت است. این که چرا در اقتصاد ایران نقدینگی تا این اندازه افزایش یافته است؟ چه ارتباطی بین این نحوه افزایش در نقدینگی و تورم در اقتصاد ایران وجود دارد؟ نظام بانکداری متعارف در اقتصاد ایران در رشد نقدینگی و همچنین در ایجاد تورم تا چه اندازه نقش ایفا نموده است؟ موضوعاتی است که این پژوهش به دنبال پاسخ به آن است. به طور مشخص، این مقاله با بهره گیری از تحلیل داده های اقتصاد ایران و مبتنی بر روش پویایی سیستم به موضوعات مطروحه فوق ورود نموده است. نتایج حاصل از طراحی سناریوهای مختلف در این پژوهش نشان می‌دهد که افزایش نرخ ذخیره ی قانونی در ازای سپرده‌های کوتاه‌مدت تا مرز 100% و حذف قدرت وام‌دهی بانک ها از محل این نوع سپرده‌ها و همچنین افزایش نرخ ذخیره ی قانونی در ازای سپرده‌های بلندمدت و تعیین یک نرخ تعادلی توسط بانک مرکزی، قدرت خلق پول بانک‌ها را کاهش داده و منجر به ثبات عرضه ی پول، ثبات سطح قیمت‌ها و هزینه‌های تولید در درازمدت می‌گردد. همچنین طراحی سناریوی تغییر در نرخ بهره در این پژوهش نشان داد که کاهش نرخ بهره بانکی منتج به بهبود متغیرهای اصلی مدل مانند تورم، عرضه ی پول، قدرت خلق اعتبار و هزینه‌های تولید می گردد.

The system Dynamics Approach to Money Creation Effect on Inflation in Iran Economy

The performance of banking system in attracting deposits, loan payment and inside money creation may cause the economy facing with potential challenges. Misallocation of resources in banking system and intensifying stagflation, monetary disequilibrium and transmitting its outcomes to real sector, the problems due to differences in maturity date and deviation in allocation of banking credits to productive sectors are items that can be seen in bankbased Iran economy. This paper is investigating system dynamics effects of inside money creation on inflation in Iran economy. During 19732014 liquidity has been 15100 times more but real GDP has been just 2 times. In this regard there are some important questions. Why liquidity has raised so much in Iran economy? What is the relationship between this increase in liquidity and inflation in Iran economy? To what extent has the conventional banking system played in causing inflation and liquidity growth? Specifically, this article will study these questions by analyzing data of Iran economy, based on system dynamics approach. Results from creating different scenarios show that increase in required reserve ratio for short term deposits up to 100%, ceasing bank rsquo;s lending power from these deposits, increase in required reserve ratio for long term deposits and determining an equilibrium rate by central bank can decrease the power of money creation through banks. This policy will stabilize money supply, price levels and production costs in long run