بررسی تاثیر تسهیلات غیرجاری بر خلق درون‌زای پول بانکی و شکنندگی نظام بانکی در ایران

در سال‌های اخیر، بین سپرده‌ها و تسهیلات بانکی در ایران شکافی به وجود آمده که به طور نسبتاً مستمر افزایش یافته است. همچنین، نسبت تسهیلات به سپرده‌ها کاهش و ضریب فزاینده نقدینگی افزایش یافته است. در نرخ سود تسهیلات در بازار بین‌بانکی نیز نوعی چسبندگی مشاهده می‌شود. هدف این مقاله تبیین چرایی بروز رفتارهای فوق بر مبنای بررسی تاثیر غیرجاری شدن تسهیلات بر ترازنامه بانک‌ها در شرایطی است که بانک‌ها با استفاده از حسابداری خلاق اقدام به پنهان کردن این معضل می‌کنند. توضیح داده می‌شود استفاده بانک‌ها از حسابداری خلاق ضمن ایجاد اختلال در محو پول بانکی، افزایش خلق پول بانکی از مجرای شناسایی درآمد روی دارایی‌های موهوم را به دنبال داشته و این عوامل باعث تشدید شکنندگی نظام بانکی شده است. برای این منظور، مدلی برای تبیین تاثیر دارایی‌های موهوم بر ترازنامه بانک‌ها ارائه و بر مبنای آن روشی برای محاسبه پول بانکی خلق شده از طرقی غیر از اعطای تسهیلات، به عنوان متغیر جایگزین برای دارایی‌های موهوم، ارائه می‌شود. همچنین، با بررسی رفتار این متغیر با استفاده از مدل حداقل مربعات با نقاط شکست در کنار مجموعه دیگری از نماگرها بین فروردین 1383 و خرداد 1398 شواهدی از تشدید شکنندگی نظام بانکی طی سال‌های اخیر ارائه شده است.

Effects of Nonperforming Loans on Endogenous Banking Money Creation and Banking Sector Fragility in Iran

In recent years, a gap between banks rsquo; deposits and loans has been emerging and rather continuously growing. Also, loans to liabilities ratio and liquidity multiplier have been decreased and increased, respectively. Furthermore, a kind of stickiness has been observed in interbank interest rate. The objective of this paper is to explain the mentioned behaviors by investigating the effects of nonperforming loans on banks rsquo; balance sheets by taking account of creative accounting practices done by banks to hide losses. It will be argued that applying such practices by banks has led to disruption in banking money destruction as well as a rise in banking money creation through revenue detection on fictitious assets. These factors exacerbate banking sector fragility. For this purpose, a model is developed to explain the effects of fictitious assets on banks rsquo; balance sheet. Based on this model, a method for estimation of the banking money creation is developed, as a proxy variable for fictitious assets, which is not through lending. Then, some evidences for exacerbation of banking sector fragility in recent years have been provided by investigation of this proxy variable using least squares model with breakpoints as well as another set of indicators during September 2004 May 2019.