بررسی ژنتیکی برخی از صفات مورفوفیزیولوژیکی در گندم نان تحت شرایط تنش خشکی

بررسی نحوه توارث، نوع عمل ژنها و تعیین استراتژی موثر اصلاحی در جهت بهبود صفات فیزیولوژیک و مورفو- فیزیولوژیک به خصوص در شرایط تنش خشکی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به این منظور، مطالعه ای با استفاده از دو رقم حساس و متحمل به تنش خشکی صورت گرفت. ارقام سخا8( متحمل)‌ و پیشتاز( حساس)‌ به عنوان والدین به همراه نسلهای 1bc، 2f ، 1f و 2bc در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و در محیط واجد تنش خشکی کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت معنی داری بین نسل ها از نظر کلیه صفات مورد بررسی وجود دارد. مقدار درجه غالبیت نشان دهنده وجود فوق غالبیت ژنها برای تمامی صفات بود. مقدار مثبت پارامتر f نشان دهنده این مطلب بود که ژنهای غالب عمدتا در والد سخا 8 که مقادیر بیشتری از صفات مذکور را دارا می باشد قرار گرفته اند. برازش مدل ساده افزایشی - غالبیت حاکی از آن بود که این مدل توجیه کننده تغییرات ژنتیکی شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک میباشد. در مورد صفات محتوی نسبی آب برگ پرچم و میانگین سرعت پرشدن دانه به دلیل عدم کفایت مدل ساده افزایشی - غالبیت مدل 6 پارامتری برازش داده شد. سرانجام مشخص گردید که برای محتوی نسبی آب برگ پرچم مدل m-d-h-i-j و در مورد میانگین سرعت پر شدن دانه مدل m- d- h- i توجیه کننده تغییرات این صفات می باشد. برآورد وراثت پذیثری و نوع عمل ژن نشان داد که گزینش به منظور بهبود صفات مورد مطالعه در شرایط تنش و به ویژه در نسلهای اولیه اصلاحی بازده ژنتیکی متوسطی خواهد داشت. بنابراین، از نتایج این مطالعه چنین بر می آید که می توان استفاده از صفات میانگین سرعت پر شدن دانه و شاخص برداشت را به عنوان معیارهای انتخاب غیرمستقیم به منظور عملکرد دانه گیاه در شرایط تنش خشکی توصیه نمود.