تعیین کارائی فنی و مقدار بهینه آب در تولید پسته (مطالعه موردی شهرستان رفسنجان )

یکی از محصولات مهم صادراتی کشور پسته می باشد که نقش زیادی در صادرات غیرنفتی داشته وسالانه بیش از 400 میلیون دلار ارز آوری دارد، اما تولید این محصول در مراکز عمده تولید آن با مشکل کمبود آب روبرو می باشد که مدیریت نهاده ها و استفاده بهینه از آنها می تواند تا حد زیادی در رفع این معضل کمک نماید. در این تحقیق با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای با 228 کشاورز پسته کار در منطقه رفسنجان مصاحبه شد و سپس بر اساس دو سناریوی حداکثر سازی سود و حداقل سازی هزینه، اقدام به تعیین مقدار بهینه نهاده ها نمودیم. نتایج نشان می دهد مقدار بهینه آب برای حداکثر سازی سود 7793 متر مکعب درهکتار است، که با توجه به سطح زیر کشت پسته در منطقه که حدود 110 هزار هکتار می باشد در صورتی که کشاورزان بر اساس حداکثر سازی سود، آب مصرف کنند، معضل اضافه برداشت آب از منابع زیرزمینی که هم اکنون حدود 154 میلیون متر مکعب می باشد تا حد زیادی رفع خواهد شد. همچنین با استفاده از حداقل سازی هزینه مقدار آب را مورد بررسی قرار داده ایم،‌ نتایج این سناریو نیز نشان می دهد اگر کشاورزان بر اساس حداقل سازی هزینه عمل کنند مقدار بهینه آب بطور متوسط برابر 7294 مترمکعب در هکتار می باشد، نظر به اینکه هم اکنون هر بهره بردار به طور متوسط 8/9104 متر مکعب آب مصرف می کند در صورتی که کشاورزان بر اساس حداقل سازی هزینه عمل نمایند مقدار برداشت از منابع زیرزمینی آب به میزان 181 میلیون متر مکعب کاهش می یابد. همچنین با استفاده از روش تحلیل فراگیر داده ها (dea)، کارائی فنی، تخصیصی و اقتصادی بهره برداران محاسبه گردید که نتایج نشان می دهد که متوسط کارائی فنی، تخصیصی و اقتصادی کشاورزان به ترتیب برابر 721/0، 819/0 و 613/0 می باشد. اختلاف بین کارائی بهره برداران نشان می دهد با بکارگیری مقدار بهینه نهاده ها می توان تولید را به مقدار زیادی افزایش داد.