ارزیابی تنوع ژنتیکی لاین های نخود با استفاده از نشانگرهای فیزیولوژیکی و مولکولی RAPDدر شرایط آبی و دیم

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی، ارزیابی لاین های مقاوم به خشکی و بررسی پلی مورفیسم ژنتیکی لاین های نخود بر اساس نشانگرهای ریخت شناسی و مولکولی با استفاده از نشانگر rapd، تعداد 21 لاین نخود در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط آبی و دیم در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده علوم دانشگاه رازی مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس لاین ها اختلاف معنی داری را برای عملکرد در شرایط آبی (yp)، و شرایط دیم (ys) و شاخص تحمل تنش (sti) نشان داد که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی بین لاین ها و امکان انتخاب برای مقاومت به کمبود به آب است. مقایسه ضریب تغییرات فنوتیپی و ژنوتیپی بین sti,yp, ys نشان داد که بیشترین تغییرات به ترتیب متعلق به sti,ys,yp بود که حاکی از تغییرات بیشتر در شرایط دیم است. به علاوه مقایسه ضریب تغییرات فنوتیپی pvc)) و ضریب تغییرات ژنوتیپی (gcv) نشان داد که بیشترین تنوع جنبه ژنتیکی دارد تا محیطی. نتایج حاصل از مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین عملکرد متعلق به لاین شماره 11 و بیشترین sti متعلق به لاین های شماره 11 و 20 بود. بررسی نمودار سه بعدی نشان داد که لاین های 4، 7، 8، 11، 14 و 20 در گروه a قرار گرفتند یعنی هم دارای مقاومت به کمبود آب و هم محصول مناسب در شرایط آبی و دیم هستند. نتایج حاصل از تجزیه rapd-pcr مناسب بودن تکنیک rapd را برای تعیین پلی مورفیسم بین نمونه های نخود مورد تایید قرار داد. از 5 آغازگر به کار رفته برای 21 لاین نخود در قالب تکنیک، rapd-pcr69 باند پلی مورفیک تولید شد که متوسط بانددهی برای هر پرایمر 13/8 باند پلی مورفیک بود. دندروگرام حاصل از مهاجرت های باندی نشان داد که لاین های نخود را می توان به سه گروه که هر گروه خود دارای چندین زیر گروه است تقسیم نمود. بر مبنای دندروگرام حاصل بیشترین فاصله ژنتیکی بین لاین های 10 و 14 با لاین های 2 و 13 بود. مقایسه دندروگرام حاصل از آزمایش مولکولی و آزمایش مزرعه ای نشان داد که نتایج این دو آزمایش حدود 5/71 درصد یکدیگر را تاکید می کنند یعنی لاین های 4، 7، 8 و 11 و رقم محلی بیونیچ در یک گروه قرار گرفته اند.