تعیین محل کروموزومی ژنهای کنترل کننده شاخص های کمی مقاومت به خشکی در گندم

به منظور تعیین محل ژنهای کنترل کننده مقاومت به خشکی و غربال کردن شاخصهای کمی مقاومت خشکی، لاین های جایگزین شده کروموزمی گندم شین (والد دهنده) در زمینه ژنتیکی گندم chinese spring (والد گیرنده)، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط آبی و دیم در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی مورد آزمایش قرار گرفتند. بر مبنای عملکرد آبی (yp) و دیم (ys)، شاخص های کمی مقاومت به خشکی از قبیل: میانیگین بهره وری (mp)، شاخص تحمل (tol) . میانیگین هندسی بهره وری (gnp)، میانگین هارمونیک (har) شاخص حساسیت به تنش (ssi) و شاخص تحمل تنش (sti) به دست آمدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بسیار معنی داری را بین لاین ها از نظر عملکرد آبی و دیم و نیز اجزای عملکرد نشان داد که دلالت بر وجود تنوع ژنتیکی و امکان تعیین ژنهای کنترل کننده این صفات بر روی کروموزمهای مربوطه دارد. نتایج حاصل از مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین ژنهای کنترل کننده عملکرد و اجزای آن در شرایط دیم بر روی کروموزمهای 4a, 7a, 2d, 4d. 5d, 6d قرار گرفته اند. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی بین شاخص ها و میانگین ها در شرایط آبی و دیم نشان داد که مناسبترین شاخص ها برای غربال کردن لاین ها سه شاخص میانگین بهره وری (mp)، میانگین هندسی بهره وری (gnp) و شاخص تحمل تنش (sti) می باشد. بررسی نمودار سه بعدی نشان داد که بیشتر ژنهای کنترل کننده شاخص های کمی یاد شده بر روی کروموزمهای 7a,1b,2d,4d,6d قرار دارند و می توان از آنها برای اصلاح ژنتیکی مقاومت به خشکی در گندم بهره جست. بررسی نمودار بای پلات که یک نمودار چند متغیره است نیز نشان داد که ژنهای کنترل کننده شاخصهای کمی مقاومت به خشکی بر روی کروموزمهای 7a,1b,2d,4d,6d قرار دارند. برای گروه بندی لاین ها از تجزیه خوشه ای و نمودار دندروگرام استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای نیز نشان داد که لاین های 7a,4d,6d و واریته شین (والد دهنده) در یک گروه قرار گرفته اند.