بررسی نقش و رابطه بین عوامل ژئومرفولوژی، خاک و پوشش گیاهی در حوزه آبخیز بهشهر

امروزه مطالعات ژئومرفولوژی به عنوان پایه مطالعات و بررسی های منابع طبیعی محسوب می شود. در این بررسی، ویژگی های محیط طبیعی حوزه آبخیز دشت میانکاله و خلیج گرگان و بخشی از ارتفاعات مناطق کوهستانی حد فاصل شهرستان بهشهر ونکا ( کوههای جهان موره) در رابطه با پوشش گیاهی بر اساس واحدهای ژئومرفولوژی و خاک مورد تحقیق قرار گرفت. هدف از این تحقیق، پیدا نمودن ارتباط و نقش دقیق هر یک از عوامل محیطی از جمله خاک، اقلیم و شرایط هیدرولوژیکی در استقرار پوشش گیاهی بر روی هر یک از واحدهای ژئومرفولوژی در منطقه مورد مطالعه بوده است. به این منظور بر اساس تلفیق روش برون بلانکه و کوچلر، پارامترهای محیطی در هر واحد ژئومرفولوژی مورد ارزیابی قرار گرفتم. در این راستا، با استفاده از نقشه های توپوگرافی 50000: 1، عکس های هوایی 20000: 1، نقشه زمین شناسی 250000: 1 و بازدیدهای محلی، نقشه های شبکه هیدروگرافی، سنگ شناسی، ارتفاع، شیب، جهت و نقشه مرفولوژی به منظور دستیابی به نقشه پایه اقدام شد (1). جهت انجام مطالعات ژئومرفولوژی، با انطباق نقشه های به دست آمده و بازدیدهای محلی، نقشه ژئومرفولوژی ترسیم و در ادامه، نقشه واحدهای کاری تعیین گردید (1) و در نتیجه در منطقه مورد مطالعه دو واحد دوران زمین شناسی ( دوران دوم، دوران چهارم) با 4 تیپ و 14 رخساره شناسایی شد. در بخش اقلیم با استفاده از داده های آماری ایستگاه های در این بخش، مطالعات فیزیوگرافی و بررسی های کمی و کیفی هیدرولوژیکی نیز انجام گرفت. جهت مطالعات خاکشناسی، در داخل هر یک از واحدهای ژئومرفولوژی، ضمن حفر و تشریح کامل پروفیلی، از افق های مختلف نمونه برداری شد که پس از تجزیه نمونه ها، نوع تیپ خاک تعیین و بر اساس طبقه بندی جدید، رده بندی انجام گرفت. سپس بر اساس فرمول کوودا(2)، عمق بحرانی سفره آب زیرزمینی منطقه مشخص گردید. مطالعات پوشش گیاهی از طریق نمونه برداری و برداشت صحرایی با روش فلورستیک - فیزیونومیک و به منظور لیست گونه ای بر اساس فرم رویش، درصد تاج پوشش و ارتفاع به ثبت رسید. در مجموع با استفاده از نتایج اطلاعات به دست آمده از فرم آنالیز فلورستیک - فیزیونومیک، تعداد 67 گونه گیاهی در 31 واحد گیاهی شناسایی شد. این بررسی نشان داد که بهترین روش مطالعه جهت ارزیابی متغیرهای محیطی در هر جامعه گیاهی، انتخاب واحدهای ژئومرفولوژی به عنوان پایه مطالعات حائز اهمیت می باشد. همچنین به منظور معرفی جوامع گیاهی که وضع و شرایط محیط خود را منعکس می سازند، روش فلورستیک - فیزیونومیک به عنوان بهترین روش توصیه می گردد.