بررسی کارآیی آزمایش‌های شیمی‌تر در شناخت بست‌ رنگ نقاشی سنتی ایران

بست یا ماده چسباننده، در مطالعات فنی آثار هنری همان binder در متون شیمی رنگ است که وظیفه اتصال رنگدانه‌ها به یکدیگر و به سطح رنگ‌گذاری شده را به عهده دارد. دسته‌بندی کلی مواد بست در نقاشی سنتی ایران شامل صمغ‌های گیاهی (قندها)، مواد پروتیینی و مواد روغنی است. در این پژوهش با نظر به روش‌های شیمی‌تر در علوم آزمایشگاهی، دستورالعمل‌های تشخیص این مواد استخراج و بر مبنای آن‌ها آزمون‌هایی انجام شده است. برای تشخیص کارآمدی آزمون‌ها به جای روش کهنه‌سازی تسریعی، آزمون در سه مرحله انجام شد. در آغاز مواد خالص بست‌ها مورد آزمون قرار گرفت و برای هر دسته روش‌های شناسایی مشخص شد. در مرحله دوم چند نقاشی با بست‌های معلوم با قدمت بین ده تا ?? سال مورد بررسی قرار گرفت و آزمون‌های پیشین برای نمونه‌ها تکرار شد. غیر از صمغ عربی در دیگر موارد همان نتایج به دست آمد. سپس بر روی نمونه‌های تاریخی با قدمت 100 تا 400 سال آزمون‌ها تکرار شد. در نتیجه‌گیری نهایی مشخص شد که به جز در مورد صمغ‌های گیاهی، بست‌های نقاشی ایرانی با تجزیه تر قابل تفکیک هستند. همچنین نتایج نشان داد که تفکیک در مورد نمونه بست‌های پروتیینی موفق‌تر است.