بازخوانی روش‌‌‌های آماده‌‌‌سازی رنگدانه‌‌‌های سرنج، شنگرف و زرنیخ براساس متن ده رساله‌‌‌ تاریخی از قرن چهارم تا یازدهم هجری‌‌‌قمری

بررسی روش‌های تولید و آماده‌سازی مواد هنری براساس متن رساله‌‌‌های تاریخی، علاوه بر معرفی روش‌‌‌ها، اصول و رمزهای هنرمندان در گذشته، می‌‌‌تواند جهت مطالعات فن‌‌‌شناسی، آسیب‌‌‌شناسی، منشایابی، اصالت‌‌‌سنجی و ارائه شیوه‌‌‌های مناسب حفاظت و مرمت آثار، راهگشا باشد. طیف فام‌ سرخ از دیرباز، از دسته رنگ‌های مهم و پرکاربرد در هنر نگارگری و کتاب‌‌‌آرایی ایران بوده است. در این پژوهش، روش‌‌‌های تولید و آماده‌‌‌سازی رنگدانه‌‌‌های سرنج یا قرمز سرب (pb3o4)، شنگرف (hgs) و زرنیخ سرخ (as4s4) براساس متن ده رساله از قرون چهارم تا یازدهم ه.ق (رساله‌‌‌های عُمده‌‌‌الکُتّاب، بیان‌‌‌الصناعات، جوهریه، سوادالخط، مدادالخطوط، قانون‌‌‌الصُوَّر، گلزارصفا، آداب‌‌‌الخط، حِلیه‌‌‌الکُتّاب و گلستان هنر) و با روش توصیفی - تحلیلی بررسی شده‌‌‌اند. در مجموع روش‌‌‌های تولید و آماده‌‌‌سازی متفاوتی اعم از مواد اولیه، روش پخت و همچنین اسیدشویی برای این رنگدانه‌‌‌ها در رسالات ذکرشده است.

rereading the preparation methods of minium, vermilion and realgar based on the text of ten historical treatises from the 4th to the 11th century ah

investigation on the methods of production and preparation of art materials based on the text of historical treatises, in addition to introducing the techniques, principles, and secrets of past artists, can be used for the study of technology, diagnosis, provenance, authenticity and providing suitable methods in the field of conservation and restoration. the spectrum of red colors has long been one of the most important and widely used colors in iranian painting and book design. in this research, the principles of production and preparation of vermilion (hgs), minium or red lead (pb3o4), and realgar (as4s4) pigments have been investigated based on the text of ten treatises belonging to the 4th to 11th a.h. centuries (11th to 18th ad) (umdat al-kottab, bayan al-senaat, jowhare-e, savad al-khat, medad al-khotout, qanun al-sovar, golzar-e safa, adab al-khat, heliyyat al-kottab, and golestan-e honar) with a descriptive-analytical method. in general, different production and preparation methods, including raw materials, firing, and acid washing for these pigments are mentioned in the treatises.