بررسی بکارگیری رنگ در گره‌سازی و کاشی‌کاری اسلامی

دین مبین اسلام از زمان شکل‌‌گیری خود باعث دگرگونی و تغییراتی در زمینه‌‌های مختلف معماری گردید. این تغییرات شامل بخش‌‌های مختلف، از جمله‌های تزئینات بنا نیز می شده است. با گذشت زمان و شکل‌گیری طرح‌های متعدد گره در بخش‌های مختلف ساختمانی و مصالح متعدد، عامل رنگ نیز جایگاه خود را یافت و در نهایت رنگ به عنصری جدایی‌ناپذیر در هنر گره‌سازی تبدیل گشت. در پژوهش پیش رو تلاش بر آن بوده تا گره را از زاویه نزدیک و از طریق عناصر هندسی سازنده آن، یعنی آلت‌های گره مورد بررسی قرار گیرد و رنگ در آلت‌های گره به تفصیل تحلیل گردد. بررسی رنگ هم بر اساس روانشناسی و هم کهن الگویی مورد بررسی قرار گرفته است. سوالات اصلی تحقیق به این نحو است که آلت‌‌های گره با چه مشخصه رنگی در کنار هم قرار گرفته اند و آیا می‌توان برای آن، الگوی همنشینی رنگ ارائه داد؟ برای نیل به این پرسش از مطالعات کتابخانه‌‌ای و اسناد و مدارک معماری و تاریخی در کنار استفاده از نرم افزارهای اتوکد و فتوشاپ استفاده شده تا الگوی رنگی آلت‌‌های گره معین گردد. پژوهش حاضر با رویکرد اکتشافی و با روش تحقیق توصیفی تحلیلی انجام گرفته است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که سه دسته اصلی گره ایرانی یعنی کند، تند و شل هر کدام دارای الگوی هندسی خاصی در همنشینی رنگ دارند و پس‌‌زمینه و روزمینه بودن هر آلت به تفکیک نوع گره، به عنوان یافته اصلی تحقیق تعیین گشته‌‌اند.

A Study on Use of Color in Islamic Girih and Tiling

The religion of Islam since its formation has caused changes and alterations in various fields of architecture. These changes included various topics, including building decorations. With the passage of time and the formation of various Girih designs in different parts of the building and various materials, the color factor also found its place and finally color became an integral element in the art of Girih. In the present study, an attempt has been made to study the Girih from a close angle through its constituent geometric elements, and to analyze the color in Girih. The study of color is based on both psychology and archetype. The main research questions are what color characteristics of the Girih are placed next to each other and can a color combination pattern be provided for it? To achieve this question, library studies and architectural and historical documents along with the use of AutoCAD and Photoshop software have been used to determine the color pattern of Girih. The present study has been done with an exploratory approach and a descriptiveanalytical research method. Findings indicate that the three main categories of Iranian Girih, namely Kond, Tond and Shol, each have a specific geometric pattern in color combination, and the background and routine of each instrument, depending on the type of Girih, has been determined as the main finding of the research.