بررسی اثربخشی برنامه خانواده محور مدیریت رفتارهای اضافه اٌتیسم: مطالعه تک آزمودنی

مداخلات والدمحور، روشی موثر برای درمان کودکان دارای اوتیسم محسوب می‌شوند. بیشتر این مداخلات متمرکز بر نقائص ارتباطی اجتماعی هستند و کمتر به رفتارهای اضافه پرداخته‌اند. برای رفع این نیاز برنامه خانواده‌محور مدیریت رفتارهای اضافه اوتیسم تهیه شد. هدف این مطالعه بررسی اثربخشی این برنامه روی سه تن از والدین کودکان دارای اوتیسم است. این مطالعه از نوع طرح‌های تک‌آزمودنی است که روی سه کودک دو تا سه‌ساله دارای اختلال اوتیسم انجام شده است. این والدین 10 جلسه انفرادی مداخله را دریافت کردند. ارزیابی‌ها در 9 مرحله (سه ارزیابی خط پایه، پنج ارزیابی در مدت درمان و یک ارزیابی پیگیری) انجام شد.ابزار مورد استفاده در پژوهش حاضر پرسشنامه تجدیدنظرشده رفتارهای تکراری، چک‌لیست رفتار ناهنجار و سیاهه ارزیابی درمان اوتیسم بود. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل بصری و اندازه اثر استفاده شد. نتایج مطالعه نشان داد رفتارهای اضافه چون رفتار کلیشه‌ای (0.82=d)، رفتار خودجرحی (0.100=d)، رفتار وسواسی (0.85=d)، رفتار آیینی (69%=d)، رفتار یکنواختی (0.100=d)، رفتار محدود (0.83=d)، بی‌قراری (0.79=d)، پژواک‌گویی (84%=d) و بیش‌فعالی (0.26=d) کاهش یافت. هم‌زمان، کمبودهای رفتاری (چون گفتار، ارتباط، معاشرت) بهبود یافت، بدون آنکه هیچ مداخله‌ای روی کمبودهای رفتارهای اجرا شده باشد. نتایج این مطالعه از اثربخشی برنامه خانواده‌محور مدیریت رفتارهای اضافه اوتیسم حمایت می‌کند. پیشنهاد می‌شود این برنامه به عنوان یکی از درمان‌های زودهنگام رفتارهای اضافه، حتی مقدم بر مداخلات کمبودهای رفتاری مورد استفاده قرار گیرد تا فواید برنامه‌های خانواده‌محور، حاصل شود.