عوامل موثر بر مشارکت اعضای هییت علمی در سیاستگذاری آموزش عالی و برنامه ریزی دانشگاهی

برنامه ریزی آموزش عالی در کشور ایران ساخت و ریخت بیش از اندازه هرمی و متمرکز و عمودی داشته است. نهادهای دولتی نقشی خودخوانده در الگوی مداخله حداکثری بر عهده گرفته اند. این در حالی است که قدرت مناسب و مشروع برای راهبری آموزش عالی قدرت شناختی و علمی–تخصصی و خبرگی حرفه ای است و نه قدرت سیاسی و سلسله مراتبی. هدف تحقیق حاضر شناسایی عوامل موثر بر ارتقای کمّ و کیف مشارکت اعضای هییت علمی در برنامه‌ریزی آموزش عالی و برنامه ریزی دانشگاهی برای ارایه توصیه های سیاستی بود. تحقیق در سه دانشگاه جامع مستقر در شهر تهران (تهران، شهید بهشتی و تربیت مدرس) از طریق آزمون تعداد 9 فرضیه با روش پیمایش زمینه یابی صورت گرفت. جامعه آماری این پژوهش اعضای هییت علمی دانشگاههای یادشده در سال تحصیلی 92-1391 به تعداد 2929 نفر و تعداد نمونه نیز بر اساس روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب با حجم چند مرحله‌ای 360 نفر بود. پرسشنامه محقق ساخته بر مبنای سازه تحقیق با مقیاس لیکرتی شش تایی ساخته و روایی آن با پنل خبره ها و پایایی آن با 38 نمونه برابر 905/0 آلفای کرونباخ تایید شد. طبق بررسی فرضیه های تحقیق میان نگرش اعضای هییت علمی به وضعیت موجود سبک رهبری در دانشگاه خویش با حس خوداثربخشی آنها در برنامه‌ریزی دانشگاهی شان رابطه وجود داشت. تفاوتهای معنادار بر حسب جنسیت، مرتبه و سمت دیده شد. در میدان دانشگاه سه نیرو با سه نوع سرمایه متمایز عمل می کنند و مرزهایی از متن و حاشیه حول محور قدرت مدیریتی و سیاسی، قدرت آکادمیک و قدرت جمعیتی، اجتماعی و فرهنگی به وجود آمده است. حاشیه نشینهای دانشگاه هر چند به دلیل قدرت فکری و نخبگی خود تفکر علّی و حس خوداثربخشی بالایی دارند، اما در خصوص برنامه ریزی و به ویژه سبک رهبری در دانشگاه حساس اند.