واکاوی سیر تحول آموزش عالی در افغانستان

واکاوی آموزش عالی از پژوهش‌های مهم تاریخی محسوب می‌شود و در بیشتر کشورها به آن پرداخته‌شده است، اما در افغانستان به نظر می‌رسد آموزش عالی کمتر مورد واکاوی قرار گرفته است. ازاین‌رو، این پژوهش با هدف واکاوی سیر تحول آموزش عالی در افغانستان انجام‌شده است. روش مورد استفاده کیفی از نوع تاریخی است. پژوهشگر تلاش نموده با بهره‌گیری از اسناد مرتبط به دوره‌های تاریخی، مصوبه‌های در دسترس و مصاحبه‌های عمیق و نیمه ساختاریافته با خبرگان کلیدی حوزه آموزش عالی با استفاده از رویکرد هدفمند بر اساس الگوی مصاحبه‌های کیفی و اشباع نظری، با 14 نفر ، سیر تحول آموزش عالی را با دیدگاه تحلیلی نشان دهد. نتایج یافته‌ها سیر تحول آموزش عالی افغانستان را در پنج دوره‌ای عمل‌گرایی، انزوا و انحصار، رکود و تحول نشان می‌دهد. دوره پنجم که آیینی شدن دانشگاه‌ها بر اساس معارف اسلامی است، بعد از سال 1400 آغاز می‌گردد. آموزش عالی از سال 1311-1400، جهت‌گیری‌های متفاوتی داشته است. ویژگی مشترک این جهت‌گیری‌ها در اغلب دوره‌ها، جهت‌گیری‌های ایدئولوژیک بوده است.

analyzing the evolution of higher education in afghanistan

the analysis of higher education is considered as an important historical research and it has been discussed in most countries, but in afghanistan, it seems that higher education has been less analyzed. therefore, this research was conducted to analyze the evolution of higher education in afghanistan. the study used a qualitative research method with a historical lens. the researcher tried to use documents related to historical periods, available resolutions, and in-depth semi-structured interviews with key experts in the field of higher education using a targeted approach based on the pattern of qualitative interviews and theoretical saturation, with 14 people and show the evolution of higher education with an analytical perspective. the results of the findings show the evolution of afghanistan’s higher education in five periods of pragmatism, isolation and exclusivity, stagnation, and transformation. the fifth period, which is the ritualization of universities based on islamic teachings, begins after 2021. higher education has had different orientations since 1932-2021. the common feature of these orientations in most periods has been ideological orientations.