آثار و پیامدهای دانشگاهِ عملکردمحور از دیدگاه حامیان و منتقدان: فراترکیب کیفی

یکی از پیامدهای اجرای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد، توجه و تمرکز دانشگاه بر شاخص ها و نتایج پایانی یا عملکردمحور شدن دانشگاه است. در دهه اخیر، استفاده از مدل دانشگاهِ عملکردمحور در جهان فراگیر شده است. از آنجا که استفاده از این الگو برای دانشگاه های ایران در دستور کار سیاستگذاران قرار دارد، شناسایی آثار و پیامدهای اجرای این مدل از دیدگاه حامیان و منتقدان به عنوان هدف و مسئله اصلی پژوهش در نظر گرفته شد. روش پژوهش کیفی و از نوع فرا ترکیب بررسی اسناد بود. اسناد مورد بررسی از بین 788 سند مرتبط انتخاب شدند که همگی به زبان لاتین، مرتبط با بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد و در پایگاه‌های داده معتبر از سال2010 تا 2020 منتشر شده بودند. در فرایند انتخاب با توجه به ارتباط موضوعی قوی با توجه به سه شاخص عنوان، چکیده و محتوا، تعداد 25 سند علمی انتخاب و روایی محتوایی این اسناد با روش ابزار ارزیابی حیاتی (casp) احراز شد. در مرحله تجزیه و تحلیل اسناد منتخب، زیرمولفه‌ها و کدهای باز این اسناد با روش تحلیل محتوای کیفی استخراج و سپس ذیل مولفه‌های اصلی و ابعاد پژوهش دسته‌بندی و ترکیب شد. برای اعتبار یافته‌ها از روش مقایسه نظر پژوهشگران با فرد خبره استفاده شد که ضریب توافق کاپا 0.786 بود. یافته‌ها در بعد آثار مثبت اجرای مدل و از دیدگاه حامیان شامل افزایش رقابت دانشگاهی، ارتقای کارایی و رشد شاخص‌های کمّی دانشگاه و بهبود مسئولیت‌پذیری، پاسخگویی و مشارکت دانشگاه بود. پیامدهای منفی نیز از دیدگاه منتقدان شامل تهدید عدالت دانشگاهی، کاهش اثربخشی و تهدید شدن شاخص‌های کیفی دانشگاهی و تهدید شدن ماهیت، استقلال، آزادی آکادمیک و بروز مقاومت دانشگاه بود.

effects and consequences of implementing performance-based university model; the views of advocates and critics; a qualitative meta-synthesis approach

one of the consequences of performance-based budgeting is the university’s attention and focus on indicators and final results, or performance-oriented university.  in the last decade, the use of the performance-oriented university model has become widespread in the world. since the use of this model for iranian universities is on the agenda of policymaker, identifying the effects and consequences of implementing this model from the views of supporters and critics was the purpose of the present research. the research method was qualitative and a document review meta-analysis type. the study documents were selected from 788 related documents, all of which were in english, related to performance-based budgeting, and published in credible databases from 2010 to 2020. in the selection process, according to the strong thematic relationship and three indicators of title, abstract and content, 25 scientific documents were selected and the content validity of these documents was verified by the critical appraisal skills program (casp) tool. in the selection  stage of analyzing the selected documents, the sub-components and open codes of these documents were extracted by qualitative content analysis method and then categorized and combined under the main components and dimensions of the research. to validate the findings, the method of comparing the opinions of researchers with experts was used, which kappa agreement coefficient was 0.786. findings in terms of the positive effects of implementing the model and from the point of view of the supporters included: increasing university competition, improving efficiency and growth of quantitative academic indicators, and improving responsibility, accountability, and university participation. furthermore, critics believed that negative consequences were included: threatening university equality, reducing the effectiveness and threatening the quality indicators of the university, and threatening the nature, independence, academic freedom, and the emergence of university resistance.