تحلیل چگونگی فهم برنامه درسی در مطالعات آموزش عالی ایران

معنا و اهمیت برنامه درسی در آموزش عالی در ارتباط با تحولات آموزش عالی در عرصه اجتماعی، دگردیسی های بنیادینی را تجربه کرده است. از این رو، سوال این است که چنین وضعیتی در زمینه ایرانی چگونه بازنمایی می شود؟ بدین منظور، تمرکز مطالعه حاضر بر تحلیل چگونگی فهم برنامه درسی در مطالعات آموزش عالی ایران با رویکرد پدیدارنگاری بود. در چنین بافتی، مطالعات یک دهه اخیر برنامه درسی در آموزش عالی ایران با روش مرور نظام مند گردآوری و نمونه منتخب به تعداد 57 مقاله علمی پژوهشی در دو سطح کدگذاری باز و محوری تحلیل کیفی شد. در برایند تحلیل ها چهار شیوه فهم؛ یعنی تکلیف گرایی، پاسخگوانگاری، پروژه محوری و شبه یادگیری پژوهی شناسایی، تعریف و با ذکر مصادیق تجربی تبیین شد. فصل مشترک سه شیوه فهم ابتدایی از سیطره معنای سنتی و محدود برنامه درسی (مکانیزم انتخاب، سازماندهی و انتقال دانش در یک دوره تحصیلی) بر مبانی فکری مطالعه برنامه درسی در آموزش عالی ایران حکایت دارد. علاوه بر این، فهم شبه یادگیری پژوهی نیز حاکی از سیطره ضمنی این معنای سنتی بر مبانی فکری محدود تحقیقاتی است که به مطالعه برنامه درسی در آموزش عالی ایران مبتنی بر معنای گسترده آن (فرایند مداوم درک و توسعه تجارب یادگیری معنادار در یک زمینه میان رشته ای) پرداخته اند. درنتیجه، فهم برنامه درسی در مطالعات آموزش عالی ایران درگیر دگماتیزم سنت گرایی است که می تواند سودمندی آن برای تعالی آموزش و یادگیری دانشگاهی را با مخاطرات جدی مواجه سازد. این مطالعه می تواند به بازاندیشی در فهم و جریان فکری برنامه درسی در مطالعات آموزش عالی ایران به منظور برون رفت از چنین دگماتیزم سنت گرایی کمک کند.

An analysis of understanding curriculum in higher education studies in Iran

The meaning and importance of the curriculum in higher education in connection with the developments of higher education in the social field, has undergone fundamental changes. Hence, the question is how such a situation is represented in the Iranian context? Therefore, the focus of the present study was on the analysis of how to understand the curriculum in Iranian higher education studies using a phenomenological approach. In this context, curriculum studies in Iranian higher education was collected in the last decade by the systematic review method. Using a purposeful sampling technique, 57 articles were selected and qualitatively analyzed in two levels of open and axial coding. As a result, four ways of the understanding curriculum in selected articles, were identified, defined and explained by experimental examples: 1) taskoriented understanding, 2) responsive understanding, 3) projectoriented understanding and 4) learning research understanding. These ways of understanding were defined and explained by citing empirical examples. The common denominator of the three primary ways is that it dominates the traditional and limited meaning of the curriculum (mechanisms for selecting, organizing and transferring knowledge in a course of study) on the intellectual foundations of curriculum studies in Iranian higher education. Also, the quasilearning way indicates the dominance of the limited and traditional meaning of the curriculum on the intellectual foundations of the limited number of studies that have studied the curriculum in higher education is based on its broad meaning (the social process of understanding and developing meaningful learning experiences). As a result, understanding the curriculum in Iranian higher education studies is involved in the dogmatism of traditionalism, which can seriously jeopardize its usefulness for the excellence of university education and learning. This study can help to rethink the understanding and intellectual flow of the higher education field of study in order to get out of such an intellectual dogmatism.