نقش و جایگاه دانش آموختگان در فرایند ارزشیابی برنامه‌های درسی رشته های علوم انسانی در دانشگاه های برتر ایران و جهان به منظور طراحی مقیاس مطلوب

بهبود برنامه‌های درسی رشته‌های دانشگاهی نیازمند در نظر گرفتن دیدگاه ها و نیازهای گروه های ذی نفع برنامۀ درسی است. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش دانش آموختگان در ارزشیابی برنامه‌های درسی دانشگاه های برتر کشور و جهان به منظور طراحی یک مقیاس ارزشیابی برنامۀ درسی ویژۀ دانش آموختگان بود. پژوهش به صورت ترکیبی و از نوع اکتشافیمتوالی در قالب طراحی ابزار و جامعۀ آماری شامل شش گروه بود. گروه اوّل اعضای هیئت علمی ‌و صاحبنظران برنامه‌ریزی درسی دانشگاه های برتر، گروه دوم مسئولان مراکز برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه های برتر و گروه سوم مسئولان ذی ربط در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بودند که از این سه گروه با 30 نفر مصاحبه شد. گروه چهارم دانشگاه های منتخب جهان، گروه پنجم مدرسان ‌دورۀ کارشناسی ارشد برخی از رشته‌های علوم انسانی دانشگاه های برتر و گروه ششم 30 نفر از دانش آموختگان شاغل بودند. ابزار جمع آوری داده‌ها مصاحبۀ نیمه سازمان یافته، تحلیل مستندات و مقیاس محقق ساختۀ ویژۀ دانش آموختگان بود. روایی سوالات مصاحبه از نوع محتوایی بود که با استفاده از نظرهای ده نفر از متخصصان دانشگاهی و پایایی داده‌های مصاحبه با استفاده از پیاده‌سازی مجدد مصاحبه‌ها و استفاده از گروه همتا و نیز روایی مقیاس دانش آموختگان به صورت محتوایی و اعتباریابی آن با استفاده از ضریب لاشه به دست آمد. همبستگی درونی گویه‌ها از طریق آلفای کرونباخ برآورد شد. یافته‌ها نشان داد که دانشگاه‌های معتبر جهان به منظور بهبود و بازنگری برنامه‌های درسی از نظرهای تمام ذینفعان نظیر اعضای هیئت علمی، دانشجویان، دان ش آموختگان و کارفرمایان استفاده می‌کنند. در مقایسه با آن، در دانشگاه های ایران دانش آموختگان بجز در موارد استثنایی در ارزشیابی برنامه‌های درسی مشارکت چندانی ندارند و حتّی صاحبنظران اهمیت و ضرورت مشارکت دانش آموختگان را پایین تر از سایر ذینفعان تلقی می کنند. با استفاده از داده‌های به دست آمده، یک مقیاس برای ارزشیابی برنامۀ درسی از دیدگاه دانش آموختگان با 62 عبارت و 7 سوال بازتدوین شد.

The role and position of graduates in the process of evaluating humanities curricula in top universities in Iran and the world in order to design a desired scale

Improving the curriculum of academic disciplines requires to consider the perspectives and needs of the curriculum constituencies. The purpose of this study was to investigate the role of graduates in evaluating the curricula of the top universities in Iran and the world in order to design a specific curriculum evaluation scale for graduates. A mixed sequential exploratory research in the form of instrument design was chosen for this study. Statistical population consisted of six groups. The first group included faculty members and curriculum experts at top universities, the second group was officials of educational planning centers at top universities and the third group was relevant officials in the Ministry of Science, Research and Technology from which a total of 30 people were interviewed. The fourth group consisted of the worldchr('39')s selected universities, the fifth group included masterchr('39')s degree program instructors in some humanities disciplines at top universities, and the sixth group consisted of 30 employed graduates. Data collection tool was semistructured interview, documents analysis, and specific graduate researchermade scale. The validity of the interview questions was contentbased that used the opinions of ten academic experts. The reliability of the interview data was done through reimplementation of the interviews and the use of peer group as well as the validity of the graduate scale in terms of contents and validation using Lawshe coefficient. The internal correlation of variables wasestimated through Cronbachchr('39')s alpha. The findings showed that the worldchr('39')s leading universities use the views of all constituencies such as faculty members, students, graduates and employers to improve and revise curricula. In comparison, in Iranian universities, graduates, except in exceptional cases, do not participate much in the evaluation of curricula, and even experts consider the importance and necessity of graduate participation lower than other constituencies. Using the obtained data, a scale with 62 phrases and 7 openended questions was developed to evaluate the curriculum from the perspective of graduates.