گرایش به مهاجرت به خارج در جامعه پزشکی ایران: مطالعه ای کیفی

سرمایه فکری و انسانی یکی از پایه های اصلی رشد و ترقی کشورها محسوب می شود و کمبود چنین سرمایه ای در هر کشور فرایند توسعه را با مشکل مواجه می سازد. مهاجرت متخصصان و دانشمندان و روند آن به صورت مهاجرت نخبگان به ویژه مهاجرت پزشکان یکی از معضلاتی است که سیاستگذاری مدیریت علمی بسیاری از کشورهای جهان را به خود مشغول ساخته است. مهاجرت در میان جامعه پزشکان می تواند پیامدهای مختلفی را برای ساختار خدمات پزشکی هر کشور داشته باشد که کشور ایران نیز به تازگی با مهاجرت نخبگان پزشکی رو به رو شده است. لذا، این مطالعه با هدف تبیین گرایش به مهاجرت به خارج در جامعه پزشکی انجام شد. این مطالعه کیفی توصیفی با مشارکت 33 نفر از پزشکان و پیرا پزشکانی انجام شد که قصد مهاجرت به خارج از کشور را داشتند یا به تازگی به کشوری دیگر مهاجرت کرده و ﺗﻤﺎیﻞ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را داﺷﺘﻪاند. از نمونه گیری هدفمند و نظری طی مصاحبه نیمه ساختارمند در گردآوری داده ها بهره گرفته شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل محتوای استقرایی عرفی و کدگذاری با نرم افزار atlas.ti8 انجام شد. برای تبیین گرایش به مهاجرت، یافته های کیفی نشان داد که کدهای مصاحبه ها از دو طبقه اصلی جاذبه های مقصد و دافعه های مبدا تشکیل شده اند. تحلیل داده ها به استخراج دو طبقه اصلی شامل دافعه های مبدا با 5 زیرمقوله عوامل اقتصادیشغلی، عوامل فرهنگیاجتماعی، عوامل سیاسیمذهبی، عوامل آموزشی و تحصیلی و عوامل شخصی و نیز جاذبه های مقصد با 5 زیرمقوله قانونمندی و روابط، احساس امنیت، امکانات رفاهی و مادی، فرصت های آموزشی و فرصت های شغلی منجر شد. نتایج حاکی از آن بود که پزشکان و پیراپزشکان به دلیل مسائل دافعه در کشور و جاذبه های زیاد در کشور مقصد به مهاجرت گرایش پیدا کرده اند. از سیاستگذاران حوزه سلامت و پزشکی انتظار می رود تا برای پیشگیری و مدیریت روند مهاجرت نیروهای متخصص پزشکی، برنامه ها و قوانینی شفاف را درخصوص مدیریت و رفع موانع ماندگاری جامعه پزشکی و تقویت جاذبه ها تدوین کنند.

Attitude toward migrate abroad in Iranian medical community: a qualitative study

 Intellectual and human capital is one of the main foundations of the countries' growth and development, and the lack of such capital makes development process difficult. The migration of specialists and scientists and its trend as elite migration, especially the migration of physicians, is one of the problems that has plagued the scientific management policy of many countries around the world. This migration within the medical community can have different consequences for the structure of the medical services in any country. Iran has also recently faced with migration of the medical elite. Therefore, this article aimed at explaining the tendency to migrate abroad in the medical community. This qualitativedescriptive study was conducted through the participation of 33 physicians and paramedics who were planning to migrate abroad, or have recently immigrated to another country and had a desire to participate in the study. Purposeful and theoretical sampling was used during the semistructured interviews for collecting data. Data were analyzed using conventional inductive content analysis and coding by using Atlas.ti8 software. In order to explain the tendency for migration, the qualitative findings showed that the interview codes were composed of two main categories of destination attractions and origin repulsions. Data analysis led to the extraction of two main categories: 1) Origin repulsions including 5 subcategories of economicoccupational factors, sociocultural factors, politicalreligious factors, educational factors, and personal factors and 2) Destination attractions including 5 subcategories of legality and relationships, security, welfarefinancial conditions , and educational and  job opportunities. The results indicated that physicians and paramedics have tended to migrate due to repulsion issues and high attractions in the destination country. Health and medical policymakers are expected to develop transparent programs and laws to prevent and manage the migration process of medical professionals, to manage and remove barriers to medical community persistence and to enhance attractions.