تعیین نرخ بازده اقتصادی داخلی و فردی و اجتماعی سرمایه گذاری در دوره های تحصیلات تکمیلی

در مقاله حاضر به تعیین نرخ بازدهی اقتصادی فردی و اجتماعی در سطوح تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری با توجه به تحلیل هزینه - فایده در ایران برای سال 1379 پرداخته شده است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که نرخ بازدهی اقتصادی فردی در دوره دکتری منفی و برای دوره کارشناسی ارشد مثبت و نرخ بازدهی اقتصادی اجتماعی برای هر دو دوره تحصیلی منفی است. منفی بودن نرخ بازدهی اجتماعی نشان دهنده این است که مقدار هزینه ای که جامعه در قبال دوره های تحصیلی مذکور متقبل می شود در قبال فایده های آن بسیار بالاست. البته، منفی بودن نرخ بازده اقتصادی اجتماعی برای این دوره های تحصیلی به معنای سرمایه گذاری نشدن در این دوره ها نیست، بلکه به این مفهوم است که جامعه از فارغ التحصیلان مقاطع تحصیلی کارشناسی اسرشد و دکتری به خوبی استفاده نمی کند. بر این اساس،‌ چنانچه سیاستگذاری دولت در زمینه تربیت نیرو در سطوح تحصیلی یاد شده و افزایش سرمایه گذاری در این خصوص است، برای افزایش بازدهی اقتصادی و گرایش نداشتن افراد به مشاغل متعدد برای کسب درآمد بالاتر، ضرورت بهبود وضعیت دستمزد و حقوق دولتی دارندگان مدارک کارشناسی ارشد و دکتری دارای اهمیت است.