تحلیل فقهی - حقوقی ازدواج کودکان در مذاهب اسلامی با تاکید بر ماده 1041 قانون مدنی و اندیشه امام خمینی (ره)

ازدواج کودکان ازجمله مباحث بحث‌ برانگیز محافل فقهی و حقوقی است. اکثر فقهای مذاهب اسلامی خصوصاً امام خمینی، ازدواج کودکان را صحیح می‏دانند. قانون مدنی به‌ موجب ماده 1041 مصوب 1381 ازدواج کودکان را پذیرفته است. در سال 1397، یک ‌فوریت طرح ممنوعیت ازدواج ولایی کودکان نابالغ و افزایش سن ازدواج کودکان بالغ، به تصویب مجلس رسید. در صورت ضرورت تربیت جنسی و رشد اقتصادی در ازدواج، فرض وجود مفسده و ضرر در ازدواج کودکان جاری است. مگر مصلحتی اقوی از این مفسده برای ازدواج کودک بتوان تصور نمود؛ در آن صورت باید به مصلحت دار بودن این ازدواج حکم داد. نوشتار حاضر ازدواج کودکان را با روش توصیفی-تحلیلی و مراجعه به منابع کتابخانه ای، از دیدگاه موافقان و مخالفان در فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران، بررسی و درنهایت نقد این دو دیدگاه را بیان نموده است و به قانون‌گذار پیشنهاد می دهد در ماده 1041 ق.م به‌جای اعمال ممنوعیت و یا محدودیت در ازدواج کودکان، در کنار تاکید بر قید مصلحت، تشخیص امر را به هیات کارشناسی معتمد قوه قضائیه سپرده شود تا در موارد مقتضی، حکم به جواز ازدواج داده شود.

jurisprudential legal analysis of child marriage in islamic religions, especially imam khomeini (ra) with emphasis on article 1041 of the civil code

child marriage is one of the most controversial issues in jurisprudence and law. most jurists of islamic religions, especially imam khomeini, consider child marriage to be lawful. the iranian civil code has envisaged child marriage according to article 1041 approved in 2002. in 2018, an urgent plan to ban underage marriage of minors and increase the age of marriage for adult children was approved by parliament. if sexual education and economic growth are necessary in marriage, the presumption of impairment and harm in the marriage of children is prevalent. if a stronger exigency in this impairment can be conceived for the marriage of a child, in that case, the expediency of this marriage should be allowed. the present article examines child marriage through descriptive-analytical method. the necessary data are collected from library sources as well as the viewpoints of the proponents and opponents of this issue in the jurisprudence of islamic religions and the laws of iran. finally, these two perspectives are critically studied and proposed for the use of the legislators. in article 1041 of the civil code, instead of imposing a prohibition or restriction on the child marriage, in addition to emphasizing the expediency, the matter should be investigated by a trusted experts board of the judiciary to rule on marriage permits in appropriate cases.