مطالعه تطبیقی جایگاه حکمران در اندیشه شهاب‌الدین سهروردی و امام خمینی (ره)

این مقاله بر اساس مبانی فلسفی و عرفانی (هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی) شیخ اشراق (شهاب‌الدین سهروردی) و امام خمینی، در نگاه به مسئله رهبری در جامعه اسلامی نگاشته شده است. سهروردی با تلفیق نظریات عرفانی و فلسفی، اندیشه‌های حکمت خسروانی، نظریات ولایت در اندیشه شیعی و مفهوم انسان کامل، تلاش می‌کند مناسب‌ترین گزینه برای رهبری جامعه اسلامی را صورت‌بندی کند. امام خمینی نیز با تلفیق نظریات فقهی، فلسفی و عرفانی، اندیشه‌های کلامی در قالب بحث نبوت و امامت و مفهوم انسان کامل، مسئله رهبری جامعه در عصر غیبت را جستجو می‌کند. براین‌اساس، سوال اصلی این نوشتار عبارت است از: تلاقی عرفان و سیاست چه تاثیری بر نگاه امام خمینی و سهروردی بر مفهوم حکمران جامعه اسلامی داشته است؟ دراین‌راستا، فرضیه چنین است که از تلاقی دو مفهوم «انسان کامل» و «قدرت» که به ترتیب دو مفهوم عرفانی و سیاسی می‌باشند مفاهیم «حکیم متاله» و «ولی‌فقیه» در اندیشه سهروردی و امام خمینی حاصل ‌شده است. این مقاله با روش تطبیقی- توصیفی اشتراکات و افتراقات رویکرد این دو اندیشمند را مورد واکاوی قرار داده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌‌دهد که مفهوم حکمران جامعه اسلامی محل تلاقی دیدگاه‌های عرفانی و سیاسی دو اندیشمند است.

a comparative study of the status of ruler in shahab al-din sohravardi and imam khomeini’s viewpoints

this research is an attempt to study the viewpoints of shahab al-din sohravardi and imam khomeini about the issue of the leadership of the islamic society based on their philosophical and mystical principles (ontology, epistemology, and anthropology). sohravardi, through combining islamic mystical and philosophical viewpoints, monarchical philosophical ideas, and the concept of the perfect human being, tries to formulate the most suitable preference for the leadership of an islamic society. imam khomeini, through combining jurisprudential, philosophical, mystical, and theological notions within the framework of the concept of the perfect human being, looks for the most suitable preference for the leadership of an islamic society. the argument of this paper that due to the fusion of the notion of perfect human being and power, which are respectively two mystical and political concepts, the ideas of the “theologian philosopher”, and, the “rule of jurisprudent” (vilayt-e faqih) were respectively formulated by sohravardi and imam khomeini. comparative-descriptive research method was employed and similarities and differences between the viewpoints of the two thinkers were discussed. the findings of the research indicated that the concept of the ruler of islamic society was the outcome of the fusion of mystical and political viewpoints of the two thinkers.